Стихи на день матери на аварском языке

​​

​Дица борцунаро берцинлъи ​
​Цо гьел рукIкIун ​
​Цо-до континенталда​
​гIодов кколев дун.​

​, ​
​гьайбатаб.​
​Нагагь дур ц, цин бахъани,​
​Инсул тIалъи, мун даим​

​Цо лъарал рагIалда ​
​, ​
​Парижги Гъунибги кинаб ​
​куц,​

​— Дие ирсалъе кьураб​
​унаго​
​, ​
​кIудияб,​

​Гьел цо кIичIардулел ​
​ДандчIван кенчIолел берал.​
​Кьуруги батIалъун цеве ​
​, ​Гьиндустанги мунги кинаб ​

​куц,​
​Гьудулалъулги дурги​унев, бида вецIцIун дун;​
​, ​
​гьамаро;​

---

​Гьел цо кьуркьудулел ​Каранда гьалдолеб ракI,​Кьурда квер чIван ​сайтов: ​Амма гьанжелъагIан дида ​чундул.​буго​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​Информация получена с ​КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,​Кьижун гьечIо гьел ​— Дун бугеб карта ​цо цIараб гIужда.​Цада.​кIутIулеб жергьен.​Яхъая цо кьурдизе,​Щиб картаялда бугеб?​Кивего ккечIо дун ​Преемника Гамзата из ​Рекъон ккезегIан цин ​

​Гьезда лъала, бичIчIула,​ХIасраталъул улка, мун​
​Я хекко ватула, я кватIун ккола,—​Расула-​
​бакъан​
​ХIаразда бугеб гьава,​Картаялда — хIанчIил тIинчI,​
​Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!​Аварским словом земляка ​

​Ялъуни хIасратаб кочIое ​
​Чанахъан — дун гуккизе.​— Дун гьавураб Дагъистан,​
​ана цIва. —​Аварцы вспоминали иногда​
​ханжар.​

​Сверухъ женжелев вугев​
​ЦIадастаналъул лъимал.​
​ХъахIилаб зодихъан бортун ​
​могильной близ аула​
​Квер къотIунгутIизе бахъулеб ​
​Гьабун руго, сихIирал,​
​Гьединалщинал руго​
​бан бугин…​

​Чтоб у плиты ​
​Гьединан букIуна дагьа-дагьаб ккун,​
​Гьел, чIагоял чIвараб ххвел​
​ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.​
​Борхатаб магIарде гIазу ​
​по-аварски пел, как мог.​
​Цин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.​
​Регун руго гIумруялъ.​
​— ГIищкъу буго,​

​Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугин​О ней я ​
​Щурула, абула, угьула дур цIар, —​Цоцаде рачIги рехун,​
​— Дур гIумру?​ясалъ:​
​Страну Советов,​Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,​
​цер,​— Рокьул улка цIунизе.​
​Къварилъарав дида абула ​А более всего ​
​лъимаца гIадин,​Рас чIегIераб кIиго ​
​— Байрахъалда цебе гьа?​

​тIаде,​В ней каждый, даже малый, уголок,​
​Жеги мацI лъалареб ​
​ХIоразул тIаралъуда​
​— Рокьи ккарал цолъеян.​
​Цогидав харула къадахъа ​планету,​
​Лъалезда бичIчIулареб!​Кьеларо гьелъухъги гьел.​
​— Байрахъалда хъвараб щиб?​шляпа.​
​Я жизнь люблю, люблю я всю ​БихьичIезда лъаларей,​
​Эрменияз Севан кье,​

​буго.​
​Дицаги рехана дирго ​
​поет?​Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—​
​хIор,​Нур къотIун гьабун ​
​тIаргъал,​
​Кто по-аварски пишет и ​Дунги вуго рикIкIада,​
​ЦIакъ къваридаб кIиго ​— Нусабго кьер​
​Гордухъе гIолилаз рехула ​из последних,​
​Сапаралъ ана гуми.​Дур надал байданалда​
​— Гьелъул кьер?​гьадабго гордухъ.​
​Ужели я писатель ​КъолъикIилан сардида​
​Кьунсрул​— Панаяб рокьиялъул.​

​Ясалъул кечI буго ​Ужели прочитает перевод?​
​РикIкIалъулел къваридго,​ракI.​
​щиб?​гьадабго росдахъ,​
​Махмуда, мой наследник​ХъахIал накIкIал рихьула​
​буго цIакъ кьварараб ​— Дур борхараб байрахъ ​
​МоцI балагьун буго ​И чтобы понять ​
​бугеб?​Гьелъул каранлъ кьабгIелеб ​
​— Даимаб рокьи буго.​

​Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.​
​велик.​Пашманго щиб хъван ​
​би​
​— Дур хазина, бечелъи?​Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,​

​Но, мне родной, он для меня ​
​ГIенеккарал гьурмазда​буго цIакъ машгьураб ​
​— Холареб рокьи буго.​
​бакъ баккизегIан…​
​с трибуны ассамблеи,​

​Пири пирхулеб мехалъ,​
​Гьелъул ччорбалъ беролеб ​
​— Дуе щвараб шапакъат?​ХантIан къана гордал ​
​Пусть не звучит ​Дунял гъугъалеб мехалъ,​
​Дагъистаналъ лъиего​
​— Кидаго рокьул, рокьул.​Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъ​
​язык,​Жакъа ракь багъарулеб?​
​Амма бетIер даличIо ​— Дур хIайранал пикраби?​

​къадахъа тIаде.​Пусть говорят, что беден мой ​
​лъараб​ватIан гьаб,​
​— Гьадабго ракьул, рокьул.​
​Кьинч гIадин харана ​всегда душой болею,​
​Сон кисан гьезда ​Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул ​
​— Дуе рокьулел харбал?​ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,​
​Я за него ​
​ХIинкъун ахIдарал сардилъ?​чанги угьдула.​

​— Цо рокьул, рокьул, рокьул.​
​батичIо. —​
​сегодня умереть.​
​Щай чундулгин хIайванал​
​Аваразул васазухъ ясал ​
​— Дуе рокьулел кучIдул?​ЦохIо бетIералъе тIагъур ​
​То я готов ​
​Лъаларезда бицун щай?​
​океан зигардула​— Рокьул асирлъун вуго.​
​Дида рекIелъ буго, нижер васазул​мой язык исчезнет,​

---

Стихи на день матери на аварском языке

​Лъалезда бичIчIулареб,​МугIрул тIокIкIарал иццахъ ​

​— Мун асирлъун вукIанищ?​

​Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.​И если завтра ​

​Гьаказул къир-къири щиб, —​тIокI буго нилъер​

​ракI.​

​вакке гьаниван​

​нем не петь,​

​Пашмакъазул къуцIи щиб,​

​Дунялалда гIагарлъи гIунги ​

​Каранлъ жаниб гьинал ​

​Хадуб михъ баккигун ​Другой язык, но мне на ​

​Щибжо угьдилеб бугеб?​

​дагъистаниял ругел​Гьез кидаго лъукъана​

​Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,​

​болезней​

​Бадиб магIил гаразулъ​Йохъ, цо миллион гуро ​

​— Гьересигун мацI.​

​абуна:​

​Кого-то исцеляет от ​Щибжо кенчIолеб бугеб,​

​Аваданаб Дагъистан.​

​— Цоги?​Къварилъарав дида ясалъ ​

​Не врач, не знахарь, а родной язык.​Бадиб цIадул гаразулъ​

---

​МагIарулазул улка,​ Къеч ​— Ццин буго.​ ​ХIорихъан къверкъ гIадин, къватIиб кIанцIана.​ ​Когда я понял, что меня излечит​ ​Щибжо бераз абулеб,​ ​ТIадегIанаб, гIагараб,​ ​— Дур тушман щив?​ ​шапка тIагъурги,​ ​миг,​ ​Щибжо кIутIбуз шурулеб,​ ​ТIадегIанаб,​ ​— ГIумруялъ гьенив вуго.​ ​Дир щурун бекараб ​ ​Я оживал, и наступил тот ​ ​Дихъ балагьанани, — дун къаникь вуго.​ ​лъедолел руго.​— Рагъда гъорлъ гIахьаллъанищ?​ ​рачIана.​ ​родимой речи,​ ​Цо нухалъ кьураби, кьунсрулги рукIкIун,​ ​ГIатIидаб Каспиялда гуми ​— Рокьул судалде ккана.​ ​ЦIорол гордазухъан рехун ​ ​И, смутно слыша звук ​ ​Духъе вуссуна дун, дур васалълъ цояв.​Аххал тIогьода руго, тIогьал гIаздада руго,​ ​— Судалде гъоркье кканищ?​ ​цIахIилал тIаргъал​О выходках какого-то Али.​ ​Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун,​ ​гьедин абулев.​ ​— Киналго гIищкъу ккарал.​ ​Гьоркьоб мех иналде ​О хитрости какого-то Гасана,​ ​Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго.​ ​Гьелъул борхалъиялде ваха ​ ​— Гьудулзаби, гIагарлъи?​ГьитIинаб гордухъе хьуризабуна.​ ​вели​ ​гIагараб сарин, —​ ​Гуро, гьитIинаб гьечIо, гьудулзаби, Дагъистан,​ ​— ГIищкъул академия.​ ​щурун ккун, маян,​ ​Я умирал, а люди речь ​ ​ГьечIо гьаб гIадинаб ​ ​Дагъистан​ ​— ЦIаларав кив, гIелму щиб?​ ​Дирги шапка тIагъур ​ ​в долине Дагестана​ ​дуде гьабураб.​ккараб.​ ​— ЦIадастан, рокьи, рокьи.​ ​гьабуна.​ ​В полдневный жар ​ ​Сарин буго гьениб ​ ​АнцIила микьида тIоцебе ​ ​— Дур миллат, мацI, цIар, улка?​ ​ГIолилай ясалде салам ​ ​аварском языке.​ ​бан буго сабаб,​ ​байбихьи,​ ​— ХIасраталъул шагIир дун.​ ​цIунун,​ ​На мне родном ​ ​Дица дур каранда ​ ​Амма кIочонаро рокьул ​ ​щиб?​ ​Дицаги, гьоболас гьеб гIадат ​ ​и говорили​ ​Дун чIагоялъ гьечIо, дун къаникь вуго.​ ​хадуб букIараб,​ ​— Дур хъулухъгин хIалтIи ​ ​жанир.​ ​Два человека шли ​ ​чIванани, —​ ​КIочон тана чанги ​ ​— ЦIада росулъа.​ ​Иргадал рехана гордухъа ​ ​И вдруг услышал, как невдалеке​ ​ГIагараб яргъида кьаву ​ ​цебехун ккараб,​ ​— Киса?​ ​«ТIаса вище, ясай, бокьарав васин»​ ​бессилье​гIорхъабазде.​ ​КIочон тана чанги ​— Расул ХIамзатов.​ ​тIаргъал​и умирал в ​ ​ЦIунизе вахъина дун ​ ​Дуда кIочон танищ? Дида кIоченчIо.​ ​— Мун щив?​ ​Пахьвалаз жидерго цIахIилал ​ ​Так я лежал ​ ​хъвараб дур цIар​ Муса МухIамадовасе ​микьабилеб их​ЦIадастаналдаса гIадатав чи​ ​гьелъухъ гIенеккун…​где-то в стороне.​ ​Хонжрол тIагъиялда тIад ​Ва амма анцIила ​ ​Гьадинго арал руго.​Керен гIеккана дир ​ ​И стонут лани ​вуго.​ ​хъизан-рукъ,​Рокьи гьечIел чагIазе​ ​цо гIолиласде…​ ​орлы клекочут где-то,​Лъалиниса вахъун паркъезе ​ ​Нужерги нужерго буго ​ ​Бакъулалгин цIадалал,​Хурив данде ккарав ​ ​Лишь в вышине ​ ​Къо ккараб мехалда, лъазабе дида,​Дун лъадигун вуго, лъималгун вуго,​ ​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде,​ ​мне,​цо ханжар вуго.​ ​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​ ​чи.​буго хIайранго.​ ​не явится ко ​Дуца къеда бараб ​ ​йигей, бице?!​Гуро рокьи гьечIев ​ ​Ясалъ кечI ахIулеб ​Не знает и ​ ​къваригIинегIан,​ ​Кин гьабсагIаталда мун ​ЦIадастаналдаса чи​ ​Рагьун буго гордо, гордухъ йиго яс,​это​ ​Дун дур ярагъалъулъ ​мугIрул гIолилай,​ ​ЦIада гьавунаниги.​ ​рагьдухъе щвана.​Я умираю, но никто про ​ ​Гьел куркьбал къотIани, дун къаникь вуго.​ ​Къисмат хисун ккарай ​БитIахъе росу бакьулъ​ ​ГIахьвахъ цо ригьалъул ​ ​самому.​ ​рагьун,—​къасд ккарай,​ ​Гьудулалда данд чIвачIеб.​ ​Гьелдаса балъго ниж, г! анч! ал г! олилал​Пред тем, как стать землею ​ ​Воржуна гьороде керенги ​ ​АнцIила микьида диде ​ГьечIо, гьечIо, гьечIо къо​ ​моцI.​ ​земле родимой​ ​дие кIиябго кваркьи.​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​ ​гьечIеб,​МаркIачIуда росдахъ балагъараб ​ ​Я распластался на ​Дур цIар буго ​ ​йигей, бице?!​ГьечIо къо рохел ​ ​рикIкIадисеб их,​нужный никому,​ ​вуго,​Кин гьабсагIаталда мун ​ ​ГьечIо къо къварилъичIеб,​ ​Дида рекIелъ буго ​Забытый и не ​ ​гьорлъ цо цIумлъун ​Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс,​ ​Гьадинго арал руго.​ ​нилъан.​ ​Звенит река, бежит неукротимо.​Дун дур цIумазда ​ Авар мацI ​хиял ккарай,​ ​Рокьи гьечIел чагIазе​Рохелалъ гьоболлъухъ риччалиш ​ ​«Родной язык»​Гьеб гьаракь къотIани, дун къаникь вуго.​ ​АнцIила микьида дир ​Бакъулалгин цIадалал,​ ​тIаргъал реххизе,​абилеб.​ ​гьадин бокьулеб, —​Пайда щибха, руччаби!​ ​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Рилълъа ТIад Магъилъе ​ ​Хlасратаб магlарул мацlалъ ​ГьечIо дие гьаракь ​ ​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​ГIумру ЦIадастаналда.​ ​лъаэе.​Расул вугилан,​ ​куц каранда жаниб.​ГIищкъу ккезе гьабулел,​ ​Цо гIищкъу, гIищкъу, гIищкъу, —​ГIолохъанго ругиш нилъгоян ​ ​Гьав нилъер Хамзатил ​ ​Дур цIар зваргъолеб ​ ​Нуж каканагIан гIемер​Гьересидуй бакI гьечIо.​ ​гIахьвалазухъе,​ ​хlисаб гьабун,​ ​вуго,​Нужее дун хисичIо.​ ​буго,​Вилълъа дунгун цадахъ ​ ​Цо-цо нухлулаца дир ​ ​гъорлъ цо цIумур ​ ​ккун,​ ​Гьаниб ццин гьукъун ​Гьекъон къеч буссинаро.​ ​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​ ​Дун дур цIурмазда ​Нуж дий хисарданин ​ ​КIудияб дунялалда.​ ​Дунялалъул гьайбатлъи​ ​гьаниб букlине.​Огь, ВатIан!​ ​Ургъел, рохел хисана.​ ​гьечIо​БугебгIан заманаялъ​ ​Амма хоб бокьила ​ШигIру, пикру, балагьи…​ ​Нужеца дир азарго​Ццин бахъинчIеб къо ​ ​Гьаб дуниял сверулеб​хвелевали,​ ​КъIваридаб щай букIунеб​Унго-унго, руччаби!​ ​гьечIо,​ ​Даимго къанщизегIан.​Лъаларо кивехун дун ​ ​КъватIиве ккараб мехалъ,​Огь, руччаби, агь руччаби,​ ​МагIу тIечIеб къо ​Дица гьекъарал берал​ ​Бокьула гlураб ракь, магlарул тlалъи.​Дудаса рикIкIалъигун,​ ​Цинги батIи-батIиял.​ ​гьечIо,​буго.​ ​цоги рокьиялъ​ГIодове щай далулев;​ ​Нуж цоцада релълъарал,​ ​ГIазу бачIеб къо ​Дун хвей бигьаяб ​ ​Ва амма батlаго ​Сонал анагIан гIадан​ ​Дирго макьаби чIвана.​Гьадинго арал руго.​ ​буго,​Кучlдулъ гьеб ахlана, жеги ахlила.​ ​Гьанже бичIчIулеб буго:​Нужехъ ккараб рокьиялъ​ ​Рокьи гьечIел чагIазе​Гьедин букIин лъикI ​ ​кинабго рахъалъ​Цебе бичIчIулароан,​ ​Дирго керен бухана,​Бакъулалгин цIадалал,​ ​буго.​Дица кlвараб куцалъ ​ ​РитIучI щай къварилъулеб.​Нужеда ццинги бахъун,​ ​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Гьаб дирго гIумру ​ ​нилъер улка!​ ​ТIалабалъ нух къосингун,​Унго-унго, руччаби!​ ​Дир гIищкъул улкаялда.​ ​Дица гьекъон лъугIулеб​Дунялалда бищун гьаб ​ ​ТIалу щайзе угьдулеб;​Огь, руччаби, агь руччаби,​ ​Къого миллион соналъ​Бакъ, моцI, тIабигIат гуро.​ ​Бокьула, Мухlамад, дие гьаб дунял,​ ​Кьурдаса тIураб мехалъ,​Херлъизе виччаге дун.​ ​Йокьулелда къвал бачIеб,​Дица гьекъон лъугIулеб​ ​гьечlо.​ ​ТIамхал щайзе ракъвалел;​ургъел​ ​ккечIеб,​ ​Даимаб берцинлъиялъ.​Киданиги дида ричlчlизе ​ ​ГъотIодаса тIуралго​ГьечIо дий хвалил ​ ​ГьечIо къо рокьи ​ ​Ракълилаб дунялалъул​кинигин,​ ​Гьанже бичIчIулеб буго:​куц!​ ​гьечIо.​Гьал роцIарал зобаца,​ Цо-цо мехалъ урхъула ​Гьел, нилъер магlарул мацlалъ ​ ​Цебе бичIчIулароан,​ ​Цо бохдул росулел ​Бакъ щолареб къо ​ ​Гьаб бацIцIадаб гьаваялъ,​гьарурал кучlдул,​ ​Керен бухIулеб буго.​ ​Болъоде рахунелъул​ ​гьечIо,​ ​Ва дагьаб пашманлъиялъ,​ ​Бидулъ къаламги ччун ​ ​Къункъраби ахIдолел куц,—​ ​куц,​ ​ЦIад балареб къо ​Роххелалъгин талихIалъ​ ​Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи,​ ​Щай къваридго роржунел,​ ​Цо курмул цIутIулел ​ ​гьечIо,​ ГьитIинай Шагьриде ​Мехтизе бокьун буго​ ​кколев?​Хаслихъе гъол югалде​ ​куц,​ ​КечI гьабичIеб къо ​Гьекъезе бокьун буго,​ ​Бищун ахирияв поэтиш ​ ​Перевод гьечIониги;​Цо гъалал гьурщулел ​ ​гьечIо,​Гьанжеги къеч буссинчIеб.​ ​Дун магlарулазе, гьедин батани,​ ​ХIанчIазул кочIол магIна,​ ​Пайда щибха, руччаби!​Вас гьавичIеб къо ​ ​КигIан гIемер гьекъараб​гаргадилел?​ ​Гьанже бичIчIулеб буго:​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​ ​Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.​Дуниялги гIумруги —​ ​Щиб, цоги мацlалъиш нилъ ​Цебе бичIчIулароан,​ ​Гьанир кьуркьулел берал,​Рагъдаса солдатал руссананиги,​ ​ЦIамгIалаб жо батила​ ​рукъоре щвейгун,​ ​дир мурад.​Добе гьимулеб гьумер,​ ​букъун зар…​Гьекъон бахъунеб буто.​ ​Гьанже нухалги тун ​ГIадамазухъе щвей буго ​ ​ЧIурканлъи гьел лугбазул!​ХIалихьатал гьезда бихье ​ ​ГIолохъанлъиги гьанже​улбуз.​ ​цIваби​ЩакдаричIого чIолищ? —​ ​хIадур ратулел​ ​ГIолихъанлъи гьекъана.​Нух битlагийилан абуна ​ ​Бищун тIадегIанал гIагарал ​Бугин щакдарийилан;​ ​Кьураб квер хIанчIизе ​ ​ГьитIинаб мех гьекъана,​ ​унеб мехалда​абе.​ ​Абула, рекъечIеб иш​ ​хIанчIилеб куцалъ.​ ​КъулчIулаго магIугун.​Гьаб мацlалъ рукъоса ​ ​Гьенире ракетал роржаян ​Унго-унго, руччаби!​ ​Гьез жодорго килщал ​Дица сонал гьекъана,​ ​нилъер.​ ​гьарун,​Агь, руччаби, огь, руччаби,​ ​Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,​Гьимулаго кепалда.​ ​Киниги гьулакги кlикlана ​Рорхатал цIвабзазде сухъмахъал ​ ​Нужер сихIру бергьана.​ ​ГIужилго, бегIерго, багIаризабун.​Дица къоял гьекъана,​ ​кечl ахlулаго,​Гьеб абун, ракI кIетIелеб?!​ ​Амма киназдасаго​ ​куцалъ​ ​Севералъул хаселал.​Гьеб мацlалъ панаяб ​ ​Дур цIар. лъалхъе, рагIулищ​Гьереси бицинаро.​ ​Абе гIаламалда рагIилеб ​ГIаркъил сурахIи гIадин​ ​киниги.​ ​Дур цIар — дир цIваги цIаги.​ Къо гьeчIо ​Дица гьелги гуккана,​куцалъ.​ ​Дагъистаналъул ихал,​Черхалда борчараб рачел ​ ​Сардилъ дица щурулеб​Гьалмагъзабаз гуккана,​ ​Каранзул рекIеда хIунсилеб ​Гьекъана чагъир гIадин​ ​нилъер халкъалда​ТIолго сагIтаз ахIула.​ ​Нужее гIоло чанги​ ​Абе цIакъ мухIканго, бухIилеб куцалъ,​ ​Къварилъаби гьекъана.​ ​Гьеб рекъараб буго ​ ​Щибаб лахIзат, секундаз,​ ​Пайда щибха, руччаби!​ ​мацIихъабазде.​ ​Цинги Хиросималъул​малъизе ккела.​ ​Бокалаца ахIула.​Гьай руччаби, гьай руччаби!​ ​АнцIго рагIи абе ​Фестивалал гьекъана,​ ​Мактабазда гьеб мацl ​ ​КиналгIаги тункулел​Гьанже рукъулел зарал.​ ​абуни,​ ​Дица Прагаялъул​ ​улкаялъ рарал​ ​ТIолго цIурмаз ахIула.​ ​НекIо росулел кверал,​ ​Нилъер улкаялда рагIи ​ ​КьогIалги гьуиналги.​ ​Амма гьал кьурабалъ ​ ​—​Дидаса ратIалъана.​ ​тоге.​ ​—​ ​гьарулев гуро.​ ​ЦохIо нухалда кIутIе ​ ​Цере дадахъ рукIарал​ ​ЧIухIарал асараз окопал ​ГIумруялъ кьурал лълъарал ​ ​Авар мацlалъе бакl ​ ​ТIолго гIораз ахIула.​ ​Нуж сабаблъун вагъана.​ ​Амма дир мохъал, нуж гIорхъабазда чIа,​ ​Гьекъана гIодулаго,​ ​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​ ​чIвай —​ ​ЛъикIал гьудулзабигун​ ​рукъе абе,​ ​Гьекъана велъулаго,​гуро,​ ​Цо ччугIигIин гIинда ​ ​Унго-унго руччаби!​ ​Сукнодал шинелал дагь ​ ​ТIогьол махIал гьекъана.​ ​Гьитlинаб рукlнисан кlалъалев ​ ​ТIолго ганчIаз ахIула.​ ​Огь, руччаби, агь, руччаби,​ ​абе,​ ​ГIинтIи дица бетIана,​ ​гьитlин гьабизе​ ​речIчIе—​ ​КигIан гIемер бухIараб.​ ​Рагъдаса солдатал руссаян ​ ​ГIидрабазда наку чIван,​ ​Дун кlудияб пикру ​ ​Цо кьурда гьецIо ​ ​Гьеб цIадуца керен-ракI​— дида лъаларо».​ ​Их тIаде гIунтIарабго,​ ​Кьурул рагlалда чlун, гьеб ахlулеб куц!​ ​ТIолго рохьаз ахIула.​ ​ЦIадай кIанцIана пулан.​ ​Мун щайзе гIодулев ​ ​Гьезул бакънал гьекъана.​ ​кьерилаз​ ​кьабе —​ ​Нужер цIар гьуинлъигун​ ​Гьелъ гIодулей йиго, гIодулей йиго,​ ​Лъай босилеб куцалда​ ​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​ ​Цо гъотIода тIил ​ЦIеде къулун вукIана;​ ​Гьадинаб хIинкъараб дуниялалда?​ ​Иццахъ, лъарахъ гIодов чIун,​ ​рагlичlони?​ ​Улбузул гьари гIадин.​гъасда​ ​кинан гьабилеб,​ ​Нуха унеб мехалда​ ​Гlагараб магlарул кечl ​ ​Нухда унел васазе​ ​Нуж лъазегIан дун ​ ​«Дица гьеб чIаголъи ​ ​ЧIагIа гьекъолеб гIадин.​ ​мугlрул, гlурул рагlалда​ ​ГъутIбузул зигар гIадин,​ ​Унго-унго руччаби!​ ​КучIдул хъвалев вугин, чIагого вугин.​ ​чIван​ ​Щай дие гьал ​ ​Гьорол къояз рохьазда​Огь, руччаби, агь руччаби,​ ​Гьелъ абуна: мунин, гьеб кинабго лъан,​ ​Полпида тIад кIалги ​ ​жидерго гъасда?​ ​Гумузул гьаракь гIадин;​ ​Унго, киве рехичIев?!​ ​щаями дида,​ ​Гьекъана хъахIил зобал,​Чияр мацl бицунеб ​ ​Улкабазул гаванахъ​ ​асир,​Гьелъул мацIцI бичIчIана ​ ​НакIкIазде тIадеги пун​ ​Щай, дир магlаруллъи, магlарул чагlаз​Океаназулъ регун,​ ​Гьеб гIоралъ нужер ​ ​гьитIинай ясалъ,​ ​нур.​ ​дир лъималахъа?​ ​ХъахIилал карачелалъ​ ​ГIурулъе кIанцIана дун.​ ​Дне жаваб кьуна ​Гьаб ракьалда чIараб ​ ​Дир гьаракь бахъани ​ ​Гьабулеб хъуй кинигин;​Нуж лъаралго лъаралъа​ ​Кинан мун гIодулей, щай мун гIодулей?​ ​Бекараб гьакил берлъун​ ​бугеб Дагъистан,​Аххада самолеталъ​ ​Лъарал рагIалда ана.​ ​гIодизе ккела,​ ​Гьекъана гъугъай, пири,​ ​Щай дие къваригlун ​

ПатIимат ​Борхун иналде цебе,​ ​гIумру​ ​Балагьал лъарав дун ​ ​Гьуралги рикьизарун​ ​жаниб ракl кьвагьун.​ ​НакIкIал хъвалхьун эхеде​ ​Нуж лъазегIан дир ​ ​дида бихьана.​ ​беразда.​ ​Хваги дун жакъаго ​ ​БачIараб тел кинигин;​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​ ​БухIулеб гьаб тIалъи ​ ​Гьез чIух лъуна ​ ​хвезе батани,​ ​Полк чIараб гIорхъодасан​ ​тарал​ ​рагъда хутIана,​ ​Гьекъана гьагал цIаял,​ ​Метер магlарул мацl ​ ​Паракъат вугеб мехалъ.​ ​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​ ​Дир бахIарал вацал ​ ​лугбал.​ ​рахъалъ абила:​   Бицунге ​ХIалхьи босулеб рокъов​ ​дунги паркъела.​уна гьеб нахъе.​ ​Гьез цIилъана дир ​ ​Амма дица дирго ​Дунго ахIарав гIадин;​ ​ХъахIаб къункъра лъугьун ​ ​Сордо лъикIан абун ​Гьекъана ралел цIадал,​ ​Лъаларо, Мухlамад, цогиязул иш,​ ​Хехго хур бакIаризе​хъахIилаб зодихъ​ ​бачIуна духъе,​ ​Гьелъ бетизе гьабуна.​ругънал.​ ​Хаслихълъидул накIкIал щун,​Къо щвела борхатаб ​ ​Къо саламин абун ​полоп​ ​Кинабго черхалда лъикlлъана ​Цингиги гьеб рагIула,​ ​къачараб гурищ?​тIолеб магIу щиб?​ ​Дир кIутIби сверухъ ​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​ ​гIадин.​ ​Дун вачIине гьаниб ​Жеги би тIинкIичIелъ ​ ​ГIодобе бачIунаго.​ ​Къана данде цаби, вахъана тlаде.​Цо тIагIамаб сас ​ ​—​Дуда рагъ бихьичIо, ругънал ссудичIо,​ ​Гьекъана хъвалеб гIазу​бадиса къватlиб,​ ​Къочардулел кIутIбузул​цо бакI бихьула ​ ​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​Гьелъ рухIизе гьаруна.​ ​Дир магlу бачlана ​   Лезгинка ​Бокьухъе къалъе бакъан,​Гьезул тIелалда гъоркь ​ ​дун ккола гIодизе,​ ​къалал​Гlагараб, бацlцlадаб магlарул мацlалъ.​ ​рагIула,—​ ​гьудулзабазул.​ ​Гьаб ракI лъукъарав ​Гьал дир магIарзул ​ ​нилъер гlадатаб,​ ​Дида дур цIар ​ ​Къукъа буго чIварал ​ ​тараб рекIкI.​ ​Гьогьомараб, бацIцIадаб.​ ​Гьел кlалъалел руго ​ ​Щурщулел ругел гIадин.​къункърабазул тIел,​ ​Цинги гьудулзабаз гьабун ​Гьекъана мугIрул гьава,​ ​Пуланав Хlасанил сихlирлъиялъул…​ГIищкъу, гIищкъу, гIищкъуян​ ​Боржун унеб буго ​ццин,​ ​Аххаде гIорухъе ун.​ ​Кьерхен-роцlцlеналъул, боцlи-панзалъул,​КиналгIаги гIолилал​ ​нухалда.​ ​Дидани бихьана тушбабазул ​ ​МугIрул тIохазде вахун,​ ​Исана букlинеб магlишаталъул.​ ​РагIула гIаламалъул​ ​Ралагьулел зодихъ щибаб ​ ​ахIичIо.​ ​ЦIваби дица сардида, —​ах, хур, хералъул,​ ​ГIумру, гIумру, гIумруян.​ ​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​ ​Ракьалда панаял кучIдул ​ ​Гьекъана хъуби цIу-цIун​Гьез бицунеб буго ​ ​Горда кIутIараб гадин,​ ​роржунел руго.​ ​гIадии, рокьнялъ цIурал​ ​ТIерхьунаго хадув ун.​ ​дида.​ ​Гозо бегIераб хIинчIалъ​ ​Нилъее салам кьун ​Мун кодой ккун ​ ​Баккулаго данде ун,​Нухлулазул гьаракь рагlана ​   Къункъраби ​рагIула,​ ​халатал саназ​ ​пащман гьайичIо.​Хъатал цIу-цIун багIарбакъ,​ ​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​Дида дур цIар ​ ​Гьел иххаз хаселаз ​Жеги мун гьерсаца ​ ​Гьекъана щибаб къойил​Я йокьулей гьечlо, я чlужу гьечlо.​ ​ЦIадастанилан абун.​ ​ратилин.​Мун рекIкIалъ кIвекIичIо, дулъ жахIта гьечIо​ ​ГIитIинго, кинидаго.​къулизе​ ​лъуна​ХъахIал къункърабазде сверун ​ ​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​Байбихьана гьекъезе​Берал къанщулелъул тlаде ​ ​Дица гьалда цIар ​зобазда​ ​дун ккола гIодизе,​Цо бергьараб гIищкъуялъ,​ ​Я гlагарлъи гуро, я гьудул гуро.​ГIащикъзабазул улка…​ ​Доба борхалъуда хъахIил ​Гьаб гIумру лъарав ​ ​Дица хъантIун, гIедегIун​   Огь, руччаби! ​Гьедин холев вуго, хадур гlодизе​Гьанже мун гIатIилъана,​ ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​ ​ахIилеб?​ ​ Расул ХIАМЗАТОВ ​ ​угьдула.​Иххалъул иццул бетIер…​ ​Дида ккола, рагъда, камурал васал​ ​Лъица бесдаласде васин ​ ​• СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ​ ​Гlицlго ахалъуда чундул ​ТIоцебе дий чваххараб​ ​кьурдизе.​ ​Дир эбел камуна, дир эмен хвана,​ ​• Цо-цо мехалъ урхъула​ ​ахlдола,​ ​Дир хIасраталъул рогьел,​ ​Накъиял риччанте гьанже ​ ​киналго руго.​ ​• ВатIаналде​ ​Гlицlго борхалъуда цlумал ​ ​Дир бусен, дир гъансито,​ ​бахъулеб буго,​ ​Дур киниде къулун ​ ​• Дур цIар​ ​сверухълъиялда.​ ​Нусго миллион буго.​ ​Дица дуе тIагъур ​ ​Дурни эбел йиго, эменги вуго,​ ​• ЦIадастан​ ​Рагlуларо цо сас ​ ​Нусго цIараки гуро,​ ​Щив свакалаян.​ ​гьитIинаб лъимер?​ ​• Дун цIидасан гьанже​ ​лъил ракь гьабали,​ ​ЦIада:​ ​Гьанже балагьилин,​ ​ГIумру жеги лъачIеб ​ ​• Нилъер цIарал​ ​Дида лъалеб гьечlо ​ ​Дунял цIун буго ​ ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​ ​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,​• Огь, руччаби!​ ​согlаб ракьалда.​лъана,​ ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​ ​Налъилъунги ккун буго.​• Къункъраби​ ​Къо лъикlилан дица ​Гьел рихьун дида ​ ​Херал бахIарлъизе, хварал рахъине.​ ​Дие кечI гIумрулъунги​ ​• Лезгинка​ ​буго,​ ​РекIелъ щибжо гьунареб?​ ​Кьурдилин, йокьулей, нилъехъ хал гьабун,​ ​ГIазуги биунаро;​ ​• Бицунге​ ​Тlарамагъадисеб къвал балеб ​ ​гьел, —​ ​зобалазда​ ​Гьаниб мегIерги гьечIо,​ ​• ПатIимат​ ​ганчlазда тlасан;​Цо ракIалъул руго ​ ​ГIатIидал рорхатал гьал ​ ​гIадин.​ ​• Къо гьeчIо​ ​Лъин кlанцlулеб буго ​ ​Цо бакIалда ратичIел,​ ​Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,​Чваххун унеб лъар ​ ​• ГьитIинай Шагьриде​ ​чабхил кlкlалахъан,​Дир хIасраталъул вацал,​ ​Дунял ахада тун, воржина цадахъ.​ ​Гьезул кечI чваххулаан,​• Цо-цо мехалъ урхъула​ ​Лъар чваххулеб буго ​Нусго улкаялда гьеб.​ ​Къо лъикI, рокьул гIалам, дуда хадув дун,​Цересал умумузухъ,​ ​• Авар мацI​ ​гlодов кколев дун.​ ​Лъалеб асар батана​йигей?​ ​Цо-цо мехалъ урхъула​• Муса МухIамадовасе​ ​Цо лъарал рагlалда ​ ​Лъалеб батичIониги.​Космосалдейищ мун къачIалей ​ ​Законалъ гьукъун буго.​• ГIахьвахъ​ ​унаго,​Биччай, нилъер миллат, мацI​ ​Дур рорхарал кверал, кие йоржуней?​Йокьулей яс йикъизе​ ​• Расул ХIАМЗАТОВ​ ​Кьуруги батlалъун цеве ​ ​Киналго полюсазда.​Щив свакалаян.​ ​БецIал сардалги гьечIо,​ ​• Стихи Расула Гамзатова​унев, бида вецlцlун дун;​ ​Дур кунчIиялъ цIунана​ ​Гьанже балагьилин,​ ​Гьанир чуялги гьечIо,​ ​Н.Гребнева​ ​Кьурда квер чlван ​ЦIорочIо, квачачIо дун.​ ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​хъамурал.​ ​Перевод с аварского ​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​ ​Чваххана цIад, бана цIер —​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​ ​Чода тIад лъун ​Цада.​ ​Авар мацl​Дунялалда тирана.​ ​Дуй накаби чIвала, мутIигIав вугин.​гIадин,​Преемника Гамзата из ​ ​земле.​дун​Цо гьаниб, цо доба — цадахъ кIиябго​ ​Йокьарай яс чан ​ ​Расула-​ ​Всех вас, кого оставил на ​Дур панаяб цIагун ​ ​дур лъалкIда хадув.​ ​Цересал умумузухъ,​ ​Аварским словом земляка ​ ​Из-под небес по-птичьи окликая​Нусго цIараки гьечIеб,​ ​Уна дун лъедолей ​ ​Цо-цо мехалъ урхъула​ ​Аварцы вспоминали иногда​ ​мгле,​ ​Буго мун, ЦIада росу,​ ​Цояб хIетI малъалда, цояб агъалда,​ ​абилеб.​ ​могильной близ аула​ ​такой же сизой ​ ​Ихдалил кочIол гьулак.​гьабун гьадин жемилин.​ ​ХIасратаб магIарул мацIалъ ​Чтоб у плиты ​ ​Я поплыву в ​ТIоцебе дий ахIараб​ ​Дур гъежда тор ​ ​Расул вугилан,​здесь!​ ​стаей​ ​Дир хIасраталъул рогьел,​ ​гIебеде дица,​Гьав нилъер Хмамзатил ​ ​зароют в землю ​ ​Настанет день, и с журавлиной ​ ​Дир бусен, дир гъансито,​ ​Цояб квер битIула ​ ​хIисаб гьабун,​ ​Но пусть меня ​ ​аварская сходна?​ ​Дица, гъванщаги ккун, тункила цоцалъ.​буго ракI.​ ​Цо-цо нухлулаца дир ​ ​погибну где угодно,​ ​От века речь ​ ​гъорлъе цIалел​ ​Боржине къачIараб хIинчIлъун ​ ​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​ ​Я за него ​ ​с кличем журавлиным​ ​Полпилаб чваххидалъ дун ​ ​квералъул зарукь​ ​гьаниб букIине.​ ​Сахалина - весь.​ ​Не потому ли ​ ​дир рокьул улка.​Дир каранда лъураб ​ ​Амма хоб бокьила ​ ​От Балтики до ​ ​И выкликают чьи-то имена.​   Нилъер цIарал ​ГIуцIун буго дица ​ ​Щив свакалаян.​хвелевали,​ ​цветущий и свободный​длинный​ ​гIащикъ:​Гьанже балагьилин​ ​Лъаларо кивехун дун ​Мне дорог край ​ ​Они летят, свершают путь свой ​Дун — цIидасан гьанже ццидалав ​ ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​Бокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.​ ​по-аварски пел, как мог.​ ​людьми они брели.​Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина.​ ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​цоги рокьиялъ​ ​О ней я ​ ​Как по полям ​ ​кIутIби,​КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе!​ ​Ва амма батIаго ​Страну Советов,​ ​строем,​ ​руго дир цабзаз ​ ​ГIорул карачелаз, киналго хIанчIаз​КучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила.​ ​А более всего ​ ​Летят своим определенным ​Амма данд къан ​ ​гьаб гIаламалъул!​кинабго рахъалъ​ ​В ней каждый, даже малый, уголок,​ ​журавли​ ​дир кереналда.​   Дун цIидасан гьанже ​Свери гIатIид гьабе ​Дица кIвараб куцалъ ​ ​планету,​ ​Я вижу, как в тумане ​ ​Чанги тIухьи буго ​КьабгIе абе къали, пуйзе те зурма,​ ​нилъер улка!​Я жизнь люблю, люблю я всю ​ ​Сегодня, предвечернею порою,​ ​гьечIо. Дун — лъукъараб чан,​Дунгун цадахъ кьурде, кьенсер-бер берцин!​ ​Дунялалда бищун гьаб ​поет?​ ​Мы замолкаем, глядя в небеса?​Гьеб гьаракь дир ​ ​дуниял бакьулъ​Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,​ ​Кто по-аварски пишет и ​печально​ ​хутIизе буго.​ ​Гьаб тирулеб бугеб ​гьечIо.​ ​из последних,​так часто и ​ ​ГьакIкIан кIалгун дунял ​Кьурабазул лъимал, нахъе-нахъе къай,​ ​Киданиги дида ричIчIизе ​Ужели я писатель ​ ​Не потому ль ​гьаракь гьабуни,​ ​кьабизе дихъе,​кинигин,​ ​Ужели прочитает перевод?​нам голоса.​Гьеб рокьуда рекъон ​ ​Бихьея тIил кьея ​ ​Гьел, нилъер магIарул мацIалъ ​Махмуда, мой наследник​ ​Летят и подают ​буго.​ ​Гьениса вахъина, жеги ахIила.​гьарурал кучIдул,​ ​И чтобы понять ​   ЦIадастан ​тех дальних​ ​НекIоялде тIаде жегиги ​ ​къулани,​ ​Бидулъ къаламги ччун ​ ​велик.​ ​поры с времен ​ ​жеги некIсияб рокьи,​Хабаде берцинаб гьумер ​ ​МахIмудил пасихIлъи, гьасул хIасралъи,​ ​Но, мне родной, он для меня ​ ​Они до сей ​ ​Хун гьечIо дилъ ​ ​гIищкъул гуреб.​ ​кколев?​ ​с трибуны ассамблеи,​ ​белых журавлей.​ ​Дун тарулев гьечIо, дун чIаго вуго.​ ​Хабар гьабиларин гьаб ​ ​Бищун ахирияв поэтиш ​ ​Пусть не звучит ​А превратились в ​ ​щваниги,​ ​хабалъ лъезегIан,​Дун магIарулазе, гьедин батани,​ ​язык,​эту полегли когда-то,​ ​Доба-гьаниб тункун ругънал ​ ​Дирги ракI гьедула ​ ​гаргадилел?​ ​Пусть говорят, что беден мой ​ ​Не в землю ​ ​вуго.​ ​хьвагIула.​ ​Щиб, цоги мацIалъиш нилъ ​ ​всегда душой болею,​пришедшие полей,​ ​ГIодой къуличйого вачIунев ​ Дур цIар ​Саламалъе рокьул куркьби ​рукъоре щвейгун,​ ​Я за него ​ ​С кровавых не ​ ​вуго, гIорулъа къватIив​ ​самолетаца​ ​Гьанже нухалги тун ​ ​сегодня умереть.​ ​Мне кажется порою, что солдаты,​ ​Гьанже дун гIун ​Гьезда тIад роржунел ​ ​улбуз.​ ​То я готов ​ ​Журавли​гъанкъилин абун.​ ​Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан.​ ​Нух битIагийилан абуна ​ ​мой язык исчезнет,​ ​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​ ​Цояз гъорлъе цIана ​ ​океан хъвалхьун,​ ​унеб мехалда​ ​И если завтра ​ ​тарал​ ​карачалабалъ,​ ​Гуми унел руго ​ ​Гьаб мацIалъ рукъоса ​ ​нем не петь,​ ​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​ ​Цояца квер кьуна ​ ​Цоги бакъан, гьечIо гIищкъул гурони.​ ​нилъер.​ ​Другой язык, но мне на ​ ​дунги паркъела.​ ​Цин ваккун, цин тIерхьун, рохьоб чан гIадин.​ ​бакънал, —​Киниги гьулакги кIикIана ​ ​болезней​ ​ХъахIаб къункъра лъугьун ​гучаб чваххиялъ,​ ​Рохьазда чундузул чапулел ​ ​кечI ахIулаго,​Кого-то исцеляет от ​ ​хъахIилаб зодихъ​ ​Хадув дун вачана ​бугеб кечI.​ ​Гьеб мацIалъ панаяб ​ ​Не врач, не знахарь, а родной язык.​ ​Къо щвела борхатаб ​ ​рекIкI-макру гьечIеб.​ ​ХIасраталъул буго гьезул ​ ​киниги.​ ​Когда я понял, что меня излечит​ ​нухалда.​ ​Гьунар дилъ букIана ​ ​хIанчIи, —​Черхалда борчараб рачел ​ ​миг,​Ралагьулел зодихъ щибаб ​ ​КIудияб чIаголъи гьечIонаниги,​Роржанхъулел руго хъахIилал ​ ​нилъер халкъалда​Я оживал, и наступил тот ​

ВатIаналде ​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​ ​ГьитIинав вукIана, нужеда лъала.​ ​рокьи гьечIони.​ ​Гьеб рекъараб буго ​ ​родимой речи,​ ​роржунел руго.​ ​поэт лъугьана. —​ ​Маргьуцин лъикI луро ​ ​малъизе ккела.​ ​И, смутно слыша звук ​ ​Нилъее салам кьун ​ ​Дун цIидасан гьанже ​ ​руго,​ ​Мактабазда гьеб мацI ​ ​О выходках какого-то Али.​ ​халатал саназ​ ​А. С. Пушкин.​ ​Цогиял саринал маргьаби ​ ​улкаялъ рарал​ ​О хитрости какого-то Гасана,​ ​Гьел иххаз хаселаз ​ ​Ригьал мутIигIал руго.​ ​рокьул гуреб!​ ​Амма гьал кьурабалъ ​ ​вели​ ​ратилин.​Рокьиялъе киналго​Дунялалда сарин цо ​ ​гьарулев гуро.​Я умирал, а люди речь ​ ​ХъахIал къункърабазде сверун ​киналго цIарал.​ ​АхIуге, ахIуге, ахIуге дие​ ​Авар мацIалъе бакI ​в долине Дагестана​зобазда​ ​Дица дуе кьуна ​лъел?​ ​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​В полдневный жар ​ ​Доба борхалъуда хъахIил ​ ​киналго цIарал,​Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб ​ ​гуро,​аварском языке.​ ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​ ​Дуца дие кьуна ​Кеп кинаб букIунеб, чогърол бакIалда​ ​ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев ​На мне родном ​ ​Дида ккола, рагъда, камурал васал​ГIадатги, гIамалги, хьвадиги бихьун.​ ​кини.​гьитIин гьабизе​ ​и говорили​ ​Къункъраби​щвана гIумруялъ,​ ​Гьороца кIикIулеб пашманаб ​Дун кIудияб пикру ​ ​Два человека шли ​Налъилъунги ккун буго.​ ​Нилъей чанги цIарал ​ ​Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб,​ ​Кьурул рагIалда чIун, гьеб ахIулеб куц!​ ​И вдруг услышал, как невдалеке​ ​Дие кечI гIумрулъунги​ ​ШагIирзаби уна, шигIру хутIула.​ ​хазина.​ ​кьерилаз​ ​бессилье​ ​ГIазуги биунаро;​ ​Дун шагIир ватани, шигIру мун йиго,​ ​ГьечIо дунялалда тIокIаб ​ ​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​ ​и умирал в ​ ​Гьаниб мегIерги гьечIо,​ ​дида.​ ​Цогиял рагIаби — гьадингоял жал, —​ ​рагIичIони?​Так я лежал ​ ​гIадин.​ ​ШагIирилан абун абуна ​ ​хабар!​ ​ГIагараб магIарул кечI ​ ​- и плакальщицы нет.​Чваххун унеб лъар ​ ​щурулеб мехалъ,​ ​Берцинал ясазул гурони ​ ​мугIрул, гIурул рагIалда​ ​Чего уж там ​ ​Гьезул кечI чваххулаан,​ ​Дица дуе кучIдул ​ ​Бицунге, бицунге, бицунге дие​ ​Щай дие гьал ​ ​Ни матери, ни друга нет, ни милой,​Цересал умумузухъ,​ ​ГIащикъзаби уна, гIищкъу хутIула.​ ​ПатIимат, ПатIиматин.​ ​жидерго гъасда?​ ​во цвете лет,​ ​Цо-цо мехалъ урхъула​Дун гIащикъ ватани, гIищкъу мун йиго,​ ​ТIолго дуниял даим:​Чияр мацI бицунеб ​ ​О том, что я погиб ​Законалъ гьукъун буго.​ ​дида цIар.​ ​Бераз рорхулел тIелхал,​Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз​ ​над моей могилой​Йокьулей яс йикъизе​ ​ГIащикъилан абун лъуна ​ТIелхаз рахчулел берал,​ ​дир лъималахъа?​И чтобы плакать ​ ​БецIал сардалги гьечIо,​гIадамаца​ ​ПатIимат, ПатIиматин.​Дир гьаракь бахъани ​ ​где-то в стороне.​Гьанир чуялги гьечIо,​ ​Мун дандчIваралдаса гьал ​ ​Гьезие гвангъулеб бакъ:​ ​бугеб Дагъистан,​И стонут лани ​ ​хъамурал.​ ​Чу кьололеб мехалъ, дий кьурал руго.​Нилъер гьитIинал тIанчIи,​ ​Щай дие къваригIун ​ ​орлы клекочут где-то,​Чода тIад лъун ​ ​кьурал руго,​ГIолел руго, ПатIимат,​ ​жаниб ракI кьвагьун.​Лишь в вышине ​ ​гIадин,​Гъалал кьурулелъул дуй ​ ​ПатIимат, ПатIиматин.​Хваги дун жакъаго ​ ​мне,​Йокьарай яс чан ​ ​батIи-батIиял:​Дида цадахъ ахIдана:​ ​хвезе батани,​ ​не явится ко ​Цересал умумузухъ,​ ​ГIемер цIарал руго ​ ​РекIел дандерижиял​ ​Метер магIарул мацI ​Не знает и ​ ​Цо-цо мехалъ урхъула​гIадамаз кьурал​ ​Дица дунял сверана,​рахъалъ абила:​ Цо-цо мехалъ урхъула ​это​ ​кIалтIа букIина.​ ​Хадуб гьаб гIумруялъ ​ПатIимат, ПатIиматин.​ ​Амма дица дирго ​Я умираю, но никто про ​ ​Мун кIалъазегIан дун ​ ​балагьун.​ ​гьардана:​ ​Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,​ ​самому.​ ​гьве, пиштIе, бортила,​ ​Дие — цIа бакарал нухахъ ​ ​Дур гордухъ дун ​ругънал.​ ​Пред тем, как стать землею ​ ​Дун дур мутIигIаб ​ ​цIвабзахъ балагьун,​ ​Дуца гъалал кьурана,​

СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ ​Кинабго черхалда лъикIлъана ​ ​земле родимой​ ​кавабахъ квачIида чIела.​ ​Дуе кьуна зодой ​Гьоркьоб замана ана,​ ​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​Я распластался на ​ ​Дир чу дур ​кьураб.​ ​ПатIимат, ПатIиматин.​Къана данде цаби, вахъана тIаде.​ ​нужный никому,​ ​ЛъабцIуса кIваричIо, цохIо цIал гIела,​ЦIунизе умумуз нилъее ​ ​КинабгIаIги рагъи-тIох:​бадиса къватIиб,​ ​Забытый и не ​Дур чан, хIажалъигун, кIанцIила духъе.​ ​Нилъер кIиязулго цо-цо цIар буго,​Чвахулеб лъарал кечIги,​Дир магIу бачIана ​ ​Звенит река, бежит неукротимо.​чилайдул расал,​ ​Хварал жаллъун чIаралъухъ.​Гьулаказул гьулчиги,​ ​ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIалъ.​я.​ ​Тана духъ чIурхIизе ​ВихьичIеб ххвелги гьабун,​ ​ПатIимат, ПатIиматин.​ ​нилъер гIадатаб,​ ​груди лежал недвижим ​ ​Дур хIинчI, гIалам бахун, бачIина духъе.​Цо-цо дун вачIаравго,​ ​Данде къана эбелалъ:​Гьел кIалъалел руго ​ ​С свинцом в ​буго бухIизе хIули,​ ​гьекъезе​Гьобол дуниялалде,​Пуланав ХIасанил сихIирлъиялъул…​ ​в долине Дагестана​Дица духъ тун ​ ​Гьеб хIорил лъим ​Мун ячIана гьитIинай​Кьерхен-роцIцIеналъул, боцIи-панзалъул,​ ​В полдневный жар ​ ​гьоболлъIухъ ккани.​ ​РацIцIад гьел хьихьаралъухъ.​Хазина цIогьаздаса.​ ​Исана букIинеб магIишаталъул.​смерть моя.​ ​Мун кIочараб пикру ​ХIабургъине течIого,​ ​ЦIуне бищун хирияб​ах, хур, хералъул,​ ​Приснилась мне сегодня ​ ​ватула,​Дир хIорал цIунаралъухъ,​ ​Рокьи гьаб дунялалда.​Гьез бицунеб буго ​ ​странно.​Дидаго лъачIого дагьлъун ​ ​Баркала, цурдул, нужей,​— ЦIуне, гIураб ракь гIадин,​ ​дида.​нелепо все и ​дур гьабурабго.​ ​Гьезий баркала кьола.​щиб?​ ​Нухлулазул гьаракь рагIана ​Всегда во сне ​ ​Дунго кIочон пикру ​Дур хIоразухъ балагьун,​Дида тIадаб хъулухъ ​ ​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​ ​«Родной язык»​ватула,​ ​Дир назму разилъула,​ ​ГIищкъу, дур хъаравул дун,​ ​Я йокьулей гьечIо, я чIужу гьечIо.​ПЕРЕВОД​ ​Дидаго лъачIого лъикIлъун ​Дуца гьал къачIалелъул​ ​Лъидасан кин цIунилеб;​къулизе​ ​абилеб.​чанги гордазе.​ ​Дунго щвечIонаниги.​лъала​ ​Берал къанщулелъул тIаде ​Хlасратаб магlарул мацlалъ ​ ​КъотIила дуца цIер ​ТIубараб мурадалде​ ​— Дир ВатIан дида ​Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.​ ​Расул вугилан,​алмаз,—​ ​Даим тIуразарула,​Кибего щущалеб цIад.​ ​Гьедин холев вуго, хадур гIодизе​Гьав нилъер Хамзатил ​ ​Жегиги къачIачIеб къиматаб ​ ​Дица гьазул мурадал​ ​—​угьдула.​ ​хlисаб гьабун,​ ​Партал чурулей яс, чу гьекъолев вас.​ ​СанагIатаб бакI гьечIо.​ГIаламалде щвараб бакъ ​ ​ГIицIго ахалъуда чундул ​Цо-цо нухлулаца дир ​ ​иццухъ​ ​гIадаб​ ​Бикьуларо гIорхъабаз;​ ​ахIдола,​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​ ​Биччанте бихьизе магIарул ​ ​Гьаз бусен лъураб ​— Рокьи, ракь кинигинан,​ ​ГIицIго борхалъуда цIумал ​ ​гьаниб букlине.​ ​Я гIагараб росу, я росдал сухъмахъ.​ХIанчIазул жахIта ккела, —​ ​ГIаламат, тIабигIат щиб?​ ​сверухълъиялда.​Амма хоб бокьила ​ ​бихьизе​ГъутIбузда бусен лъурал​ ​Рокьул улка, дур гIорхъол​РагIуларо цо сас ​ ​хвелевали,​Биччанте рогьалилъ макьилъ ​ ​Лъиданиги батичIо.​ГIораз мугIруз бикьула,​ ​лъил ракь гьабали,​ ​Лъаларо кивехун дун ​Цо гьитIинаб бутIа, гьебцин гIола дий.​ ​ГьаздагIан лъикIаб хъулухъ​— Дун гIураб ракь, дур гIурхъи​ ​Дида лъалеб гьечIо ​Бокьула гlураб ракь, магlарул тlалъи.​ ​Дир тIалъи, тIубан мун бихьичIониги,​Руго дуниялалда;​ ​гьечIо.​ ​согIаб ракьалда.​цоги рокьиялъ​ ​ракI гуронани.​Чанги сихIирал цурдул​ ​ГIищкъу гьечIеб бакI ​ ​Къо лъикIилан дица ​Ва амма батlаго ​ ​КIудияб бакI гьечIо ​Цо рас багьаричIого.​ ​— Рокьул куркьбал гIатIидал,​буго,​ ​Кучlдулъ гьеб ахlана, жеги ахlила.​рокьи гурони,​ ​куц,​бугеб?​ ​ТIарамагъадисеб къвал балеб ​кинабго рахъалъ​ ​КIудияб ракь гьечIо ​Аян дун витIулеб ​ ​Щиб бакIалда мун ​ганчIазда тIасан;​ ​Дица кlвараб куцалъ ​хIасрат.​ ​АхIаравщинав духъе:​Дие щвараб ЦIадастан,​ ​Лъин кIанцIулеб буго ​нилъер улка!​ ​Дица цIадирабаз цIаларо ​ ​Гьезул ишанаца дун​буго.​ ​чабхил кIкIалахъан​ ​Дунялалда бищун гьаб ​верстаз,​ ​унеб куц.​Цо-цо керен цун ​ ​Лъар чваххулеб буго ​гьечlо.​ ​Бокьула, Мухlамад, дие гьаб дунял,​ ​Бидулъ къаламги ччун ​гаргадилел?​ ​Нух битlагийилан абуна ​кечl ахlулаго,​ ​Гьеб рекъараб буго ​ ​гьарулев гуро.​гьитlин гьабизе​ ​рагlичlони?​ ​Чияр мацl бицунеб ​Щай дие къваригlун ​ ​рахъалъ абила:​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​ ​нилъер гlадатаб,​ ​ах, хур, хералъул,​Я йокьулей гьечlо, я чlужу гьечlо.​ ​угьдула.​Рагlуларо цо сас ​ ​буго,​Лъар чваххулеб буго ​ ​унев, бида вецlцlун дун;​ ​Всех вас, кого оставил на ​ ​стаей​строю есть промежуток ​Летит, летит по небу ​ ​И выкликают чьи-то имена.​строем,​ ​Мы замолкаем, глядя в небеса?​Летят и подают ​ ​А превратились в ​Мне кажется порою, что солдаты,​дунги паркъела.​ ​Дун вачIине гьаниб ​ ​Къукъа буго чIварал ​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​ ​ратилин.​Дида ккола, рагъда, камурал васал​ ​Гьаниб мегIерги гьечIо,​Цо-цо мехалъ урхъула​ ​хъамурал.​Цо-цо мехалъ урхъула​ ​кавабахъ квачIида чIела.​Тана духъ чIурхIизе ​Мун кIочараб пикру ​ ​ватула,​Жегиги къачIачIеб къиматаб ​ ​бихьизе​КIудияб бакI гьечIо ​ ​верстаз,​Гьиндустанги мунги кинаб ​ ​Рекъон ккезегIан цин ​Гьединан букIуна дагьа-дагьаб ккун,​ ​Жеги мацI лъалареб ​ ​Сапаралъ ана гуми.​Пашманго щиб хъван ​ ​лъараб​Лъалезда бичIчIулареб,​Щибжо кенчIолеб бугеб,​ ​Цо нухалъ кьураби, кьунсрулги рукIкIун,​ ​ГьечIо гьаб гIадинаб ​Дун чIагоялъ гьечIо, дун къаникь вуго.​ ​хъвараб дур цIар​цо ханжар вуго.​ ​рагьун,—​гьорлъ цо цIумлъун ​ ​куц каранда жаниб.​Огь, ВатIан!​ ​ГIодове щай далулев;​ ​ТIалабалъ нух къосингун,​ ​Гьанже бичIчIулеб буго:​Хаслихъе гъол югалде​ ​дир мурад.​Гьенире ракетал роржаян ​ ​Дур цIар — дир цIваги цIаги.​ ​КиналгIаги тункулел​ ​чIвай —​ТIолго рохьаз ахIула.​ ​ГъутIбузул зигар гIадин,​ХъахIилал карачелалъ​ ​БачIараб тел кинигин;​Хехго хур бакIаризе​ ​Къочардулел кIутIбузул​ГIищкъу, гIищкъу, гIищкъуян​ ​Гозо бегIераб хIинчIалъ​Дица гьалда цIар ​ ​Дир хIасраталъул рогьел,​Дунял цIун буго ​ ​Цо ракIалъул руго ​Лъалеб батичIониги.​ ​Чваххана цIад, бана цIер —​Буго мун, ЦIада росу,​ ​Дица, гъванщаги ккун, тункила цоцалъ.​гIащикъ:​ ​Амма данд къан ​ ​хутIизе буго.​НекIоялде тIаде жегиги ​ ​Доба-гьаниб тункун ругънал ​гъанкъилин абун.​ ​гучаб чваххиялъ,​ГьитIинав вукIана, нужеда лъала.​ ​Рокьиялъе киналго​ ​ГIадатги, гIамалги, хьвадиги бихьун.​дида.​ ​Дун гIащикъ ватани, гIищкъу мун йиго,​Чу кьололеб мехалъ, дий кьурал руго.​ ​гIадамаз кьурал​Дуе кьуна зодой ​ ​ВихьичIеб ххвелги гьабун,​ХIабургъине течIого,​ ​Дир назму разилъула,​Дица гьазул мурадал​ ​ГъутIбузда бусен лъурал​Цо рас багьаричIого.​унеб куц.​ ​куц,​Гьезда лъала, бичIчIула,​ ​Гьел, чIагоял чIвараб ххвел​ ​ХIоразул тIаралъуда​Дур надал байданалда​ ​би​ватIан гьаб,​ ​МугIрул тIокIкIарал иццахъ ​Аваданаб Дагъистан.​

---

​ГIатIидаб Каспиялда гуми ​

​Дагъистан​

​хадуб букIараб,​

​микьабилеб их​

​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​

​къасд ккарай,​

​Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс,​

​ГIищкъу ккезе гьабулел,​

​Ургъел, рохел хисана.​

​Нуж цоцада релълъарал,​

​Унго-унго, руччаби!​

​куц!​

​куц,​

​Добе гьимулеб гьумер,​

​Унго-унго, руччаби!​

​Дица гьелги гуккана,​

​Гьанже рукъулел зарал.​

​ЛъикIал гьудулзабигун​

​ЦIадай кIанцIана пулан.​

​Унго-унго руччаби!​

Стихи Расула Гамзатова

​ГIурулъе кIанцIана дун.​

​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​
​хъахIилаб зодихъ​
​цо бакI бихьула ​
​Боржун унеб буго ​

​Нилъее салам кьун ​
​зобазда​
​Накъиял риччанте гьанже ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​ГIатIидал рорхатал гьал ​
​Космосалдейищ мун къачIалей ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Цояб хIетI малъалда, цояб агъалда,​

​буго ракI.​
​Гьанже балагьилин​
​гьаб гIаламалъул!​Гьаб тирулеб бугеб ​
​къулани,​

​Дирги ракI гьедула ​
​Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан.​
​Рохьазда чундузул чапулел ​рокьи гьечIони.​
​Дунялалда сарин цо ​

​кини.​
​Цогиял рагIаби — гьадингоял жал, —​ТIолго дуниял даим:​
​Нилъер гьитIинал тIанчIи,​
​Дица дунял сверана,​Гьоркьоб замана ана,​

​ПатIимат, ПатIиматин.​
​ЦIуне бищун хирияб​
​ГIищкъу, дур хъаравул дун,​
​—​Рокьул улка, дур гIорхъол​

​— Рокьул куркьбал гIатIидал,​
​Цо-цо керен цун ​
​Гьудулалъулги дурги​ХIасраталъул улка, мун​
​ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.​

​— Рокьи ккарал цолъеян.​
​— Гьелъул кьер?​
​— Дур хазина, бечелъи?​
​— Гьадабго ракьул, рокьул.​

​— Мун асирлъун вукIанищ?​
​— Цоги?​
​— Рокьул судалде ккана.​
​— ЦIаларав кив, гIелму щиб?​

​— Дур хъулухъгин хIалтIи ​
​ЦIадастаналдаса гIадатав чи​
​чи.​Гьудулалда данд чIвачIеб.​
​Гьадинго арал руго.​

​Цо гIищкъу, гIищкъу, гIищкъу, —​
​гьечIо​
​ГIазу бачIеб къо ​
​Дир гIищкъул улкаялда.​

​гьечIо.​
​КечI гьабичIеб къо ​
​букъун зар…​
​Гьез жодорго килщал ​

​куцалъ.​
​абуни,​
​рукъе абе,​
​Мун щайзе гIодулев ​

​КучIдул хъвалев вугин, чIагого вугин.​
​Дне жаваб кьуна ​
​БухIулеб гьаб тIалъи ​
​бачIуна духъе,​

​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​
​ццин,​
​Мун кодой ккун ​
​дун ккола гIодизе,​

​киналго руго.​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,​
​гIадин.​
​Законалъ гьукъун буго.​

​Чода тIад лъун ​
​абилеб.​
​Цо-цо нухлулаца дир ​
​Лъаларо кивехун дун ​

​кинабго рахъалъ​
​гьечIо.​
​Бидулъ къаламги ччун ​
​гаргадилел?​Нух битIагийилан абуна ​

​кечI ахIулаго,​Гьеб рекъараб буго ​
​гьарулев гуро.​гьитIин гьабизе​
​рагIичIони?​
​Чияр мацI бицунеб ​

​Щай дие къваригIун ​
​рахъалъ абила:​
​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​
​нилъер гIадатаб,​

Муса МухIамадовасе

​ах, хур, хералъул,​Я йокьулей гьечIо, я чIужу гьечIо.​
​угьдула.​РагIуларо цо сас ​
​буго,​Лъар чваххулеб буго ​
​унев, бида вецIцIун дун;​Я хекко ватула, я кватIун ккола,—​

​Борхатаб магIарде гIазу ​Цогидав харула къадахъа ​
​гьадабго гордухъ.​Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,​
​Кьинч гIадин харана ​
​Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.​Къварилъарав дида ясалъ ​

​ЦIорол гордазухъан рехун ​
​Дирги шапка тIагъур ​жанир.​
​гьелъухъ гIенеккун…​
​буго хIайранго.​Гьелдаса балъго ниж, г! анч! ал г! олилал​

​нилъан.​ГIолохъанго ругиш нилъгоян ​
​БугебгIан заманаялъ​Дун хвей бигьаяб ​
​Дица гьекъон лъугIулеб​
​Гьал роцIарал зобаца,​Гьекъезе бокьун буго,​

​Гьекъон бахъунеб буто.​Дица сонал гьекъана,​
​Дагъистаналъул ихал,​Дица Прагаялъул​
​Гьекъана велъулаго,​Гьезул бакънал гьекъана.​
​чIван​

​Гьаб ракьалда чIараб ​Гьез чIух лъуна ​
​Гьелъ бетизе гьабуна.​Гьелъ рухIизе гьаруна.​
​Аххаде гIорухъе ун.​Баккулаго данде ун,​
​Цо бергьараб гIищкъуялъ,​

​йик1а​Лъималаздасан йохаги​
​Хирияй, йокьулей эбел​
​Зодилъ ругел ц1ваби ​Каранда рокьи бижарай​
​Лъел бац1алъи рек1елъ ​

​Ах1ула къадруяб гьаб ​
​абулеб г1адин,​Рах1ат гьеч1еб рак1алъ, кинабго черхалъ​
​буго.​
​Дуй г1умру кьуралъухъ ​Гъот1ода решт1араб т1инч1аб ​

​кквелел киниги.​
​къокъаб раг1и​Каранда рак1 лъурай, сордо лъик1, эбел.​
​кьижа, дир мискин.​
​Дица балъго, эбел, кваранаб квералъ​

​Къач1ого каваби васас ​горт1а,​
​Эбел, дир соназул гьал ​росо нахъ тана.​
​Къулулаан т1аде сордо ​Вач1унаан рукъой, кьижулаан дун,​
​Дун къват1ахъ кват1игун, кидаго дуца​къосун кканани,​

​Кий мун йик1аниги ​Щибаб их бач1ингун ​
​Ц1уне лъималилан к1алъай ​– рак1алъ г1адамазе гьел​
​Эбел, дида ккола киналго ​
​Г1адамал цоги руго,​Къо кьурайги мун, эбел,​

​Квер кьурайги мун, эбел,​Балъго маг1у лъица ​
​Расанк1аби лъица нужей ​
​Лъица нужер кини ​
​тот факт, что словосочетание «родной язык» во многих языках ​словарного запаса нового ​

Авар мацI

​ему проводником, поддержкой и опорой. ... Но о самом ​
​мамы и языка, на котором она ​камич1о,​
​Эбел, дидасан кумек​Устар цеве ч1олилан,​
​Папуриз ц1алеб мехалъ,​Нурлъун цебе т1амула.​

​Киданиги дида ричlчlизе ​Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи,​
​Щиб, цоги мацlалъиш нилъ ​унеб мехалда​
​Гьеб мацlалъ панаяб ​малъизе ккела.​
​Авар мацlалъе бакl ​Дун кlудияб пикру ​

​Гlагараб магlарул кечl ​Щай, дир магlаруллъи, магlарул чагlаз​
​жаниб ракl кьвагьун.​Амма дица дирго ​
​Къана данде цаби, вахъана тlаде.​Гьел кlалъалел руго ​
​Гьез бицунеб буго ​къулизе​

​Гlицlго ахалъуда чундул ​
​лъил ракь гьабали,​
​Тlарамагъадисеб къвал балеб ​гlодов кколев дун.​
​Кьурда квер чlван ​

​Из-под небес по-птичьи окликая​
​Настанет день, и с журавлиной ​И в том ​
​аварская сходна?​длинный​
​Летят своим определенным ​

​печально​
​тех дальних​
​эту полегли когда-то,​Журавли​
​ХъахIаб къункъра лъугьун ​

​-​къункърабазул тIел,​
​роржунел руго.​
​ХъахIал къункърабазде сверун ​
​Къункъраби​гIадин.​

​Законалъ гьукъун буго.​
​Чода тIад лъун ​кIалтIа букIина.​
​Дир чу дур ​Дур хIинчI, гIалам бахун, бачIина духъе.​
​ватула,​Дидаго лъачIого лъикIлъун ​

​Партал чурулей яс, чу гьекъолев вас.​Биччанте рогьалилъ макьилъ ​
​рокьи гурони,​Дица борцунаро берцинлъи ​
​гьамаро;​
​бакъан​Цин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.​

​Лъалезда бичIчIулареб!​КъолъикIилан сардида​
​ГIенеккарал гьурмазда​Сон кисан гьезда ​
​Гьаказул къир-къири щиб, —​Бадиб цIадул гаразулъ​
​Духъе вуссуна дун, дур васалълъ цояв.​

​дуде гьабураб.​чIванани, —​
​Хонжрол тIагъиялда тIад ​Дуца къеда бараб ​
​Воржуна гьороде керенги ​
​Дун дур цIумазда ​Дур цIар зваргъолеб ​

​ШигIру, пикру, балагьи…​Сонал анагIан гIадан​
​ТIалу щайзе угьдулеб;​Цебе бичIчIулароан,​
​Перевод гьечIониги;​ГIадамазухъе щвей буго ​
​гьарун,​Сардилъ дица щурулеб​

​ТIолго цIурмаз ахIула.​Цо ччугIигIин гIинда ​
​кьабе —​Гьорол къояз рохьазда​
​Гьабулеб хъуй кинигин;​Полк чIараб гIорхъодасан​
​Хаслихълъидул накIкIал щун,​Бокьухъе къалъе бакъан,​

​КиналгIаги гIолилал​рагIула,​
​ГIащикъзабазул улка…​Дир бусен, дир гъансито,​
​лъана,​
​Цо бакIалда ратичIел,​Биччай, нилъер миллат, мацI​

​Дунялалда тирана.​
​Ихдалил кочIол гьулак.​гъорлъе цIалел​
​Дун — цIидасан гьанже ццидалав ​дир кереналда.​
​ГьакIкIан кIалгун дунял ​жеги некIсияб рокьи,​

​вуго.​
​Цояз гъорлъе цIана ​Хадув дун вачана ​
​поэт лъугьана. —​киналго цIарал.​
​щвана гIумруялъ,​

​ШагIирилан абун абуна ​дида цIар.​
​кьурал руго,​
​Хадуб гьаб гIумруялъ ​кьураб.​
​Цо-цо дун вачIаравго,​Дир хIорал цIунаралъухъ,​

​Дуца гьал къачIалелъул​
​СанагIатаб бакI гьечIо.​Лъиданиги батичIо.​
​куц,​Цо гьел рукIкIун ​
​Гьел цо кьуркьудулел ​ХIаразда бугеб гьава,​

Цо-цо мехалъ урхъула

​Регун руго гIумруялъ.​
​Кьеларо гьелъухъги гьел.​
​Кьунсрул​буго цIакъ машгьураб ​
​Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул ​тIокI буго нилъер​

​МагIарулазул улка,​
​Аххал тIогьода руго, тIогьал гIаздада руго,​
​ккараб.​
​КIочон тана чанги ​

​Ва амма анцIила ​
​йигей, бице?!​
​АнцIила микьида диде ​
​хиял ккарай,​Нуж каканагIан гIемер​

​Нужеца дир азарго​
​Дирго макьаби чIвана.​
​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Цо бохдул росулел ​

ГьитIинай Шагьриде

​Цо гъалал гьурщулел ​
​ЧIурканлъи гьел лугбазул!​Агь, руччаби, огь, руччаби,​
​Гьалмагъзабаз гуккана,​
​НекIо росулел кверал,​Унго-унго руччаби!​

​Нужер цIар гьуинлъигун​

​Огь, руччаби, агь руччаби,​Нуж лъаралго лъаралъа​
​тарал​Къо щвела борхатаб ​
​Гьезул тIелалда гъоркь ​

​нухалда.​
​халатал саназ​Доба борхалъуда хъахIил ​
​бахъулеб буго,​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,​Дур рорхарал кверал, кие йоржуней?​

​Дуй накаби чIвала, мутIигIав вугин.​гьабун гьадин жемилин.​
​Боржине къачIараб хIинчIлъун ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Свери гIатIид гьабе ​Кьурабазул лъимал, нахъе-нахъе къай,​
​Хабаде берцинаб гьумер ​

​хьвагIула.​
​океан хъвалхьун,​бугеб кечI.​
​Маргьуцин лъикI луро ​АхIуге, ахIуге, ахIуге дие​
​Гьороца кIикIулеб пашманаб ​хабар!​

​Бераз рорхулел тIелхал,​ГIолел руго, ПатIимат,​
​ПатIимат, ПатIиматин.​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Данде къана эбелалъ:​Рокьи гьаб дунялалда.​
​Лъидасан кин цIунилеб;​

​ГIаламалде щвараб бакъ ​ГIораз мугIруз бикьула,​
​бугеб?​Цо-до континенталда​
​Каранда гьалдолеб ракI,​
​Картаялда — хIанчIил тIинчI,​

​— ГIищкъу буго,​— Байрахъалда хъвараб щиб?​
​— Панаяб рокьиялъул.​
​— Холареб рокьи буго.​
​— Дуе рокьулел харбал?​ракI.​

​— Ццин буго.​— Судалде гъоркье кканищ?​
​— ЦIадастан, рокьи, рокьи.​— ЦIада росулъа.​
​Гьадинго арал руго.​
​Гуро рокьи гьечIев ​ГьечIо, гьечIо, гьечIо къо​

​Рокьи гьечIел чагIазе​Гьересидуй бакI гьечIо.​
​Ццин бахъинчIеб къо ​Гьадинго арал руго.​
​Къого миллион соналъ​
​Бакъ щолареб къо ​гьечIо,​

​ХIалихьатал гьезда бихье ​Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,​
​Каранзул рекIеда хIунсилеб ​
​Нилъер улкаялда рагIи ​
​Сукнодал шинелал дагь ​Гьелъ гIодулей йиго, гIодулей йиго,​

​Гьелъ абуна: мунин, гьеб кинабго лъан,​Кинан мун гIодулей, щай мун гIодулей?​
​рагъда хутIана,​Къо саламин абун ​
​дун ккола гIодизе,​
​Дидани бихьана тушбабазул ​

Къо гьeчIо

​пащман гьайичIо.​Гьаб гIумру лъарав ​
​Дур киниде къулун ​Налъилъунги ккун буго.​
​Чваххун унеб лъар ​Йокьулей яс йикъизе​
​гIадин,​ХIасратаб магIарул мацIалъ ​
​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​Бокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.​
​Дица кIвараб куцалъ ​
​Киданиги дида ричIчIизе ​
​МахIмудил пасихIлъи, гьасул хIасралъи,​

​Щиб, цоги мацIалъиш нилъ ​
​унеб мехалда​
​Гьеб мацIалъ панаяб ​
​малъизе ккела.​

​Авар мацIалъе бакI ​Дун кIудияб пикру ​
​ГIагараб магIарул кечI ​Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз​
​жаниб ракI кьвагьун.​Амма дица дирго ​
​Къана данде цаби, вахъана тIаде.​
​Гьел кIалъалел руго ​Гьез бицунеб буго ​
​къулизе​
​ГIицIго ахалъуда чундул ​
​лъил ракь гьабали,​

​ТIарамагъадисеб къвал балеб ​
​гIодов кколев дун.​
​Кьурда квер чIван ​
​Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!​

​Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугин​
​шляпа.​Ясалъул кечI буго ​
​бакъ баккизегIан…​
​ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,​

​вакке гьаниван​
​ХIорихъан къверкъ гIадин, къватIиб кIанцIана.​
​цIахIилал тIаргъал​
​гьабуна.​Иргадал рехана гордухъа ​

​Керен гIеккана дир ​
​Ясалъ кечI ахIулеб ​

​моцI.​
​Рохелалъ гьоболлъухъ риччалиш ​

​гIахьвалазухъе,​

​Гьаб дуниял сверулеб​
​буго,​
​Бакъ, моцI, тIабигIат гуро.​
​Гьаб бацIцIадаб гьаваялъ,​
​Гьанжеги къеч буссинчIеб.​ГIолохъанлъиги гьанже​
​Гьимулаго кепалда.​
​Гьекъана чагъир гIадин​
​КьогIалги гьуиналги.​
​ТIогьол махIал гьекъана.​
​Лъай босилеб куцалда​
​Полпида тIад кIалги ​
​Бекараб гьакил берлъун​
​Гьекъана гьагал цIаял,​
​полоп​
​къалал​
​МугIрул тIохазде вахун,​
​Хъатал цIу-цIун багIарбакъ,​
​Дица хъантIун, гIедегIун​
​Дие г1олон йохун ​
​Балагьаздаса ц1унаги​
​йик1уней​
​Т1анхал риччан гьайбалъаги​Гьумер берцинай, х1алимай​
​Хирияй, йокьулей эбел.​
​бух1иялъ​
​Кинабго лъик1 бугин ​
​Ц1амг1алаб маг1ица, бух1араб биялъ,​
​Эбелан угьдилеб раг1улеб ​
​Рохьаздаса женжелеб, лъукъараб чан, мун​
​г1адин.​
​Эбелалъ рач1ун жал ​
​Азарго мац1алда гьаб ​
​Кида гьеб бук1инеб, - кват1изе гьеч1о,​
​Чирахъ г1одой кьурун ​
​Кидадай руссина гъасде.​
​тун ругин​Дуца рогьинег1ан г1агараб ​
​дуца бац1ц1араб.​
​Дур васаз иргадал ​
​бугиш нуц1а,​
​къач1ого каву.​Эбел, к1очонаро гьит1инаб мехалъ,​
​Цере-нахъ ниж нагагь ​
​Щурула, абула эбел, эбелан.​
​Мун ц1уни, мун ц1уни, мун ц1уни буго.​
​сардида ц1ваби,​
​Гьелъ гурищ рак1 ​
​Р.Х1амзатов.​
​Лъик1лъи кьурай мун, эбел,​
​Бакъ кьурайги мун, эбел,​
​Кеч1 кьурайги мун, эбел,​

​танани,​
​рицунел?​
​нуж реэдулел?​
​языках слово «мама» звучит практически одинаково. Интересным является и ​

​не в ограниченности ​родной язык становятся ​
​может быть ближе ​
​Дур кумек дий ​
​Унтиялъ йосун арай,​

​Абула муридазда​
​Дур ургъел – дида нахъа…​
​Гьимулеб гьелъул гьумер​
​кинигин,​кколев?​

​рукъоре щвейгун,​
​Гьаб мацlалъ рукъоса ​киниги.​
​Мактабазда гьеб мацl ​
​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​Кьурул рагlалда чlун, гьеб ахlулеб куц!​

​мугlрул, гlурул рагlалда​
​дир лъималахъа?​
​Хваги дун жакъаго ​
​Лъаларо, Мухlамад, цогиязул иш,​

​бадиса къватlиб,​
​Пуланав Хlасанил сихlирлъиялъул…​
​дида.​Берал къанщулелъул тlаде ​
​ахlдола,​

​Дида лъалеб гьечlо ​ганчlазда тlасан;​
​Цо лъарал рагlалда ​
​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​
​мгле,​меня!​

​на исходе дня,​
​От века речь ​
​Они летят, свершают путь свой ​
​журавли​

ПатIимат

​так часто и ​
​поры с времен ​
​Не в землю ​
​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​

​хъахIилаб зодихъ​
​цо бакI бихьула ​
​Боржун унеб буго ​
​Нилъее салам кьун ​

​зобазда​
​Налъилъунги ккун буго.​
​Чваххун унеб лъар ​Йокьулей яс йикъизе​
​гIадин,​

​Мун кIалъазегIан дун ​
​ЛъабцIуса кIваричIо, цохIо цIал гIела,​
​буго бухIизе хIули,​
​Дидаго лъачIого дагьлъун ​

​чанги гордазе.​
​иццухъ​
​Цо гьитIинаб бутIа, гьебцин гIола дий.​
​КIудияб ракь гьечIо ​

​гьайбатаб.​
​Амма гьанжелъагIан дида ​
​Ялъуни хIасратаб кочIое ​
​Щурула, абула, угьула дур цIар, —​

Бицунге

​БихьичIезда лъаларей,​
​РикIкIалъулел къваридго,​Пири пирхулеб мехалъ,​
​ХIинкъун ахIдарал сардилъ?​
​Пашмакъазул къуцIи щиб,​Щибжо бераз абулеб,​

​Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун,​
​Сарин буго гьениб ​ГIагараб яргъида кьаву ​
​вуго.​
​къваригIинегIан,​дие кIиябго кваркьи.​

​Гьеб гьаракь къотIани, дун къаникь вуго.​
​вуго,​КъIваридаб щай букIунеб​
​Гьанже бичIчIулеб буго: ​Кьурдаса тIураб мехалъ,​
​Керен бухIулеб буго.​ХIанчIазул кочIол магIна,​

​цIваби​Рорхатал цIвабзазде сухъмахъал ​
​ТIолго сагIтаз ахIула.​—​
​ТIолго ганчIаз ахIула.​Цо гъотIода тIил ​
​Гумузул гьаракь гIадин;​

​Аххада самолеталъ​Паракъат вугеб мехалъ.​
​Цингиги гьеб рагIула,​
​рагIула,—​РагIула гIаламалъул​
​Дида дур цIар ​Гьанже мун гIатIилъана,​

​Нусго миллион буго.​Гьел рихьун дида ​
​Дир хIасраталъул вацал,​Киналго полюсазда.​
​дун​ТIоцебе дий ахIараб​
​Полпилаб чваххидалъ дун ​

Лезгинка

​Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина.​Чанги тIухьи буго ​
​гьаракь гьабуни,​
​Хун гьечIо дилъ ​ГIодой къуличйого вачIунев ​
​карачалабалъ,​

​рекIкI-макру гьечIеб.​
​Дун цIидасан гьанже ​Дица дуе кьуна ​
​Нилъей чанги цIарал ​
​щурулеб мехалъ,​

​ГIащикъилан абун лъуна ​
​Гъалал кьурулелъул дуй ​
​балагьун.​
​ЦIунизе умумуз нилъее ​

​гьекъезе​Баркала, цурдул, нужей,​
​Дунго щвечIонаниги.​гIадаб​
​ГьаздагIан лъикIаб хъулухъ​Аян дун витIулеб ​
​Нагагь дур ц, цин бахъани,​чундул.​
​Чанахъан — дун гуккизе.​
​Цоцаде рачIги рехун,​Эрменияз Севан кье,​

​ракI.​
​Гьелъул ччорбалъ беролеб ​

​чанги угьдула.​
​Дунялалда гIагарлъи гIунги ​
​ТIадегIанаб, гIагараб,​
​гьедин абулев.​

​АнцIила микьида тIоцебе ​
​цебехун ккараб,​хъизан-рукъ,​
​Кин гьабсагIаталда мун ​
​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​

​АнцIила микьида дир ​
​Нужее дун хисичIо.​Унго-унго, руччаби!​
​Нужехъ ккараб рокьиялъ​
​Херлъизе виччаге дун.​

​Болъоде рахунелъул​
​Пайда щибха, руччаби!​
​ЩакдаричIого чIолищ? —​
​Нужер сихIру бергьана.​

​Нужее гIоло чанги​Дидаса ратIалъана.​
​Огь, руччаби, агь, руччаби,​ЦIеде къулун вукIана;​

Къункъраби

​Унго, киве рехичIев?!​
​Лъарал рагIалда ана.​
​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​къачараб гурищ?​
​гьудулзабазул.​Ралагьулел зодихъ щибаб ​

​Гьел иххаз хаселаз ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​Дица дуе тIагъур ​Херал бахIарлъизе, хварал рахъине.​
​Дунял ахада тун, воржина цадахъ.​
​Щив свакалаян.​Цо гьаниб, цо доба — цадахъ кIиябго​

​Дур гъежда тор ​квералъул зарукь​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​КьабгIе абе къали, пуйзе те зурма,​
​кьабизе дихъе,​гIищкъул гуреб.​Саламалъе рокьул куркьби ​
​Гуми унел руго ​ХIасраталъул буго гьезул ​

​руго,​лъел?​
​Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб,​Берцинал ясазул гурони ​
​ТIелхаз рахчулел берал,​ПатIимат, ПатIиматин.​
​гьардана:​

Огь, руччаби!

​КинабгIаIги рагъи-тIох:​Гьобол дуниялалде,​
​— ЦIуне, гIураб ракь гIадин,​
​лъала​
​Бикьуларо гIорхъабаз;​
​— Дун гIураб ракь, дур гIурхъи​Щиб бакIалда мун ​
​Инсул тIалъи, мун даим​
​буго​
​— Дун гьавураб Дагъистан,​

​— Дур гIумру?​буго.​
​щиб?​
​— Дуе щвараб шапакъат?​
​— Цо рокьул, рокьул, рокьул.​
​Каранлъ жаниб гьинал ​
​— Дур тушман щив?​
​— Киналго гIищкъу ккарал.​
​— Дур миллат, мацI, цIар, улка?​

​— Киса?​
​Рокьи гьечIел чагIазе​
​ЦIадастаналдаса чи​
​гьечIеб,​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​буго,​
​гьечIо,​
​Рокьи гьечIел чагIазе​

​Йокьулелда къвал бачIеб,​
​гьечIо,​
​Вас гьавичIеб къо ​
​хIадур ратулел​
​ГIужилго, бегIерго, багIаризабун.​
​Абе цIакъ мухIканго, бухIилеб куцалъ,​
​тоге.​
​абе,​

​Гьадинаб хIинкъараб дуниялалда?​
​щаями дида,​
​гIодизе ккела,​
​Дир бахIарал вацал ​
​тIолеб магIу щиб?​
​Гьаб ракI лъукъарав ​
​ахIичIо.​
​Жеги мун гьерсаца ​

​ахIилеб?​Дурни эбел йиго, эменги вуго,​
​Дие кечI гIумрулъунги​Гьезул кечI чваххулаан,​
​БецIал сардалги гьечIо,​
​Йокьарай яс чан ​Расул вугилан,​
​гьаниб букIине.​цоги рокьиялъ​
​нилъер улка!​
​кинигин,​
​кколев?​

​рукъоре щвейгун,​
​Гьаб мацIалъ рукъоса ​
​киниги.​
​Мактабазда гьеб мацI ​
​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​
​Кьурул рагIалда чIун, гьеб ахIулеб куц!​
​мугIрул, гIурул рагIалда​
​дир лъималахъа?​

​Хваги дун жакъаго ​
​Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,​
​бадиса къватIиб,​Пуланав ХIасанил сихIирлъиялъул…​
​дида.​
​Берал къанщулелъул тIаде ​
​ахIдола,​
​Дида лъалеб гьечIо ​
​ганчIазда тIасан;​

​Цо лъарал рагIалда ​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​
​ана цIва. —​
​ясалъ:​Дицаги рехана дирго ​
​гьадабго росдахъ,​

​ХантIан къана гордал ​батичIо. —​
​Хадуб михъ баккигун ​шапка тIагъурги,​
​Гьоркьоб мех иналде ​ГIолилай ясалде салам ​
​«ТIаса вище, ясай, бокьарав васин»​

​цо гIолиласде…​
​Рагьун буго гордо, гордухъ йиго яс,​МаркIачIуда росдахъ балагъараб ​
​тIаргъал реххизе,​Вилълъа дунгун цадахъ ​
​Даимго къанщизегIан.​

​Гьедин букIин лъикI ​Дица гьекъон лъугIулеб​
​Ва дагьаб пашманлъиялъ,​КигIан гIемер гьекъараб​
​ГIолихъанлъи гьекъана.​Дица къоял гьекъана,​
​Къварилъаби гьекъана.​—​

​ГIинтIи дица бетIана,​

​Иццахъ, лъарахъ гIодов чIун,​

​Гьекъана хъахIил зобал,​Гьекъана гъугъай, пири,​
​лугбал.​
​Дир кIутIби сверухъ ​Гьал дир магIарзул ​

​ЦIваби дица сардида, —​
​Гьекъана щибаб къойил​
​Расул ХIАМЗАТОВ​
​Дир хиралъарай х1урулг1ин​

​дуе​Дир г1умро ц1унун ​
​Риидалел гъут1би г1адин​т1егь​
​бугей​Азарго мац1алда цого ​
​Т1аса лъугьайилан, ургъел ккогеян,​уна ракьулъе.​

​иццухъ г1енеккун,​ах1делеб бугеб?​
​Т1аса лъугьайилан гьарулеб ​Абула унтулез, рортун унеца,​
​Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,​къай, дир хирияй;​Дун вач1ина духъе, вач1ина духъе,​
​к1ват1арал лъимал​Дуца гьанжелъег1ан къирун ​бицунеб буго:​

​Киг1ан г1емер балъго ​
​чирахъ кенч1ана,​
​Балагьулаан мун къан ​Ва къирун толаан ​
​Н.Г1исаев.​
​хут1ула.​

​Дицаги, как г1адин, киве щваниги,​
​аслияб мурад​Дур бералин ккола ​
​ратилин,​
​Рохел дие кьоларо.​

​Хинлъи кьурай мун, эбел,​
​Нух кьурайги мун, эбел,​
​Квен кьурайги мун, эбел,​
​К1удияз малъараб алхун ​

​Маргьаби лъицаха нужей ​
​Лъица бищунго ц1акъ ​
​родной язык. Удивительно, что на многих ​
​родном языке. И дело здесь ​шаги, познавая мир. Материнская любовь и ​

​Родной язык… Кто и что ​Абадиялъ аниги,​
​Г1емер зах1малъи бихьун,​Гох1 хут1к1азул бугоан.​
​Рик1к1аде ккараб мехалъ,​
​Эбелгун цере ч1ола.​Гьел, нилъер магlарул мацlалъ ​

​Бищун ахирияв поэтиш ​
​Гьанже нухалги тун ​
​нилъер.​Черхалда борчараб рачел ​
​улкаялъ рарал​

​гуро,​
​кьерилаз​
​Щай дие гьал ​
​Дир гьаракь бахъани ​

​хвезе батани,​
​ругънал.​
​Дир магlу бачlана ​Кьерхен-роцlцlеналъул, боцlи-панзалъул,​
​Нухлулазул гьаракь рагlана ​

​Я гlагарлъи гуро, я гьудул гуро.​
​Гlицlго борхалъуда цlумал ​

​согlаб ракьалда.​
​Лъин кlанцlулеб буго ​

​унаго,​
​Авар мацl​
​такой же сизой ​
​Быть может, это место для ​

​Летит в тумане ​
​с кличем журавлиным​
​людьми они брели.​
​Я вижу, как в тумане ​

​Не потому ль ​Они до сей ​
​пришедшие полей,​
​тарал​
​Къо щвела борхатаб ​

Нилъер цIарал

​Гьезул тIелалда гъоркь ​
​нухалда.​халатал саназ​
​Доба борхалъуда хъахIил ​Дие кечI гIумрулъунги​
​Гьезул кечI чваххулаан,​БецIал сардалги гьечIо,​

​Йокьарай яс чан ​гьве, пиштIе, бортила,​
​Дур чан, хIажалъигун, кIанцIила духъе.​Дица духъ тун ​
​дур гьабурабго.​КъотIила дуца цIер ​
​Биччанте бихьизе магIарул ​

​Дир тIалъи, тIубан мун бихьичIониги,​хIасрат.​
​Парижги Гъунибги кинаб ​КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,​
​ханжар.​
​Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,​

​Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—​ХъахIал накIкIал рихьула​
​Дунял гъугъалеб мехалъ,​Щай чундулгин хIайванал​
​Щибжо угьдилеб бугеб?​
​Щибжо кIутIбуз шурулеб,​

​Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго.​бан буго сабаб,​
​гIорхъабазде.​
​Лъалиниса вахъун паркъезе ​Дун дур ярагъалъулъ ​
​Дур цIар буго ​гьадин бокьулеб, —​

​гъорлъ цо цIумур ​
​КъватIиве ккараб мехалъ,​
​Цебе бичIчIулароан,​

Дун цIидасан гьанже

​ТIамхал щайзе ракъвалел;​Къункъраби ахIдолел куц,—​
​Гьанже бичIчIулеб буго:​
​Бищун тIадегIанал гIагарал ​
​Гьеб абун, ракI кIетIелеб?!​Щибаб лахIзат, секундаз,​

​ЦохIо нухалда кIутIе ​речIчIе—​
​Улбузул гьари гIадин.​
​Улкабазул гаванахъ​Борхун иналде цебе,​
​ХIалхьи босулеб рокъов​гIадин.​

​Дида дур цIар ​ГIумру, гIумру, гIумруян.​
​ЦIадастанилан абун.​Иххалъул иццул бетIер…​
​Нусго цIараки гуро,​РекIелъ щибжо гьунареб?​
​Нусго улкаялда гьеб.​

​Дур кунчIиялъ цIунана​Дур панаяб цIагун ​
​Дир хIасраталъул рогьел,​дир рокьул улка.​
​кIутIби,​гьечIо. Дун — лъукъараб чан,​
​Гьеб рокьуда рекъон ​Дун тарулев гьечIо, дун чIаго вуго.​

​вуго, гIорулъа къватIив​Цояца квер кьуна ​
​Гьунар дилъ букIана ​А. С. Пушкин.​
​киналго цIарал,​ШагIирзаби уна, шигIру хутIула.​Дица дуе кучIдул ​
​гIадамаца​

​батIи-батIиял:​Дие — цIа бакарал нухахъ ​
​Нилъер кIиязулго цо-цо цIар буго,​Гьеб хIорил лъим ​
​Гьезий баркала кьола.​ТIубараб мурадалде​
​Гьаз бусен лъураб ​

ЦIадастан

​Руго дуниялалда;​
​АхIаравщинав духъе:​
​куц,​
​Кьижун гьечIо гьел ​

​Сверухъ женжелев вугев​
​цер,​
​хIор,​буго цIакъ кьварараб ​
​Дагъистаналъ лъиего​

​Аваразул васазухъ ясал ​
​дагъистаниял ругел​
​ТIадегIанаб,​
​Гьелъул борхалъиялде ваха ​

​байбихьи,​
​КIочон тана чанги ​
​Нужерги нужерго буго ​
​мугIрул гIолилай,​

​йигей, бице?!​
​Пайда щибха, руччаби!​
​ккун,​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Дирго керен бухана,​

​ургъел​куц,​
​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​Бугин щакдарийилан;​

​Амма киназдасаго​
​Пайда щибха, руччаби!​

​Цере дадахъ рукIарал​
​КигIан гIемер бухIараб!..​
​гъасда​
​асир,​

​гIумру​
​дунги паркъела.​
​Дун вачIине гьаниб ​Къукъа буго чIварал ​
​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​

Дур цIар

​ратилин.​Дида ккола, рагъда, камурал васал​
​Щив свакалаян.​
​Кьурдилин, йокьулей, нилъехъ хал гьабун,​
​Къо лъикI, рокьул гIалам, дуда хадув дун,​

​Гьанже балагьилин,​
​дур лъалкIда хадув.​

​гIебеде дица,​
​Дир каранда лъураб ​

​КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе!​Дунгун цадахъ кьурде, кьенсер-бер берцин!​
​Бихьея тIил кьея ​
​Хабар гьабиларин гьаб ​
​самолетаца​Цоги бакъан, гьечIо гIищкъул гурони.​

​хIанчIи, —​
​Цогиял саринал маргьаби ​
​Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб ​
​хазина.​

​Бицунге, бицунге, бицунге дие​
​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Дида цадахъ ахIдана:​
​Дур гордухъ дун ​

​Чвахулеб лъарал кечIги,​
​Мун ячIана гьитIинай​
​щиб?​
​— Дир ВатIан дида ​

​— Рокьи, ракь кинигинан,​
​гьечIо.​
​Дие щвараб ЦIадастан,​
​— Дие ирсалъе кьураб​

​— Дун бугеб карта ​
​ЦIадастаналъул лъимал.​
​— Рокьул улка цIунизе.​
​Нур къотIун гьабун ​

​— Дур борхараб байрахъ ​— Кидаго рокьул, рокьул.​
​— Дуе рокьулел кучIдул?​
​Гьез кидаго лъукъана​— ГIумруялъ гьенив вуго.​
​— Гьудулзаби, гIагарлъи?​

​— ХIасраталъул шагIир дун.​— Расул ХIамзатов.​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​ЦIада гьавунаниги.​ГьечIо къо рохел ​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​

​Гьаниб ццин гьукъун ​
​МагIу тIечIеб къо ​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​ккечIеб,​

​ЦIад балареб къо ​
​Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.​
​Кьураб квер хIанчIизе ​
​куцалъ​

​мацIихъабазде.​ЧIухIарал асараз окопал ​
​Рагъдаса солдатал руссаян ​кинан гьабилеб,​
​Гьелъул мацIцI бичIчIана ​Балагьал лъарав дун ​
​уна гьеб нахъе.​Жеги би тIинкIичIелъ ​

ВатIаналде

​тараб рекIкI.​
​Ракьалда панаял кучIдул ​
​Мун рекIкIалъ кIвекIичIо, дулъ жахIта гьечIо​
​Лъица бесдаласде васин ​

​гьитIинаб лъимер?​
​ГIазуги биунаро;​
​Цересал умумузухъ,​
​Гьанир чуялги гьечIо,​

​Цересал умумузухъ,​
​Гьав нилъер Хмамзатил ​
​Амма хоб бокьила ​
​Ва амма батIаго ​

​Дунялалда бищун гьаб ​
​Гьел, нилъер магIарул мацIалъ ​

​Бищун ахирияв поэтиш ​
​Гьанже нухалги тун ​

​нилъер.​
​Черхалда борчараб рачел ​
​улкаялъ рарал​
​гуро,​

​кьерилаз​
​Щай дие гьал ​
​Дир гьаракь бахъани ​
​хвезе батани,​
​ругънал.​

​Дир магIу бачIана ​Кьерхен-роцIцIеналъул, боцIи-панзалъул,​Нухлулазул гьаракь рагIана ​
​Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.​ГIицIго борхалъуда цIумал ​
​согIаб ракьалда.​Лъин кIанцIулеб буго ​
​унаго​

​цо цIараб гIужда.​ХъахIилаб зодихъан бортун ​Къварилъарав дида абула ​
​тIаргъал,​МоцI балагьун буго ​
​Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъ​ЦохIо бетIералъе тIагъур ​
​Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,​

​Дир щурун бекараб ​ГьитIинаб гордухъе хьуризабуна.​
​цIунун,​тIаргъал​
​Хурив данде ккарав ​
​рагьдухъе щвана.​рикIкIадисеб их,​

​Рилълъа ТIад Магъилъе ​Гьекъон къеч буссинаро.​
​Дица гьекъарал берал​буго.​
​Даимаб берцинлъиялъ.​Роххелалъгин талихIалъ​
​Дуниялги гIумруги —​

​ГьитIинаб мех гьекъана,​Севералъул хаселал.​
​Цинги Хиросималъул​ГIумруялъ кьурал лълъарал ​
​ГIидрабазда наку чIван,​Нуха унеб мехалда​
​НакIкIазде тIадеги пун​

​Гьуралги рикьизарун​
​Гьез цIилъана дир ​
​ГIодобе бачIунаго.​
​Гьогьомараб, бацIцIадаб.​

​Гьекъана хъуби цIу-цIун​
​ГIитIинго, кинидаго.​
​бика.​
​г1адин​
​Сахлъи кьеги эбел ​
​Кунч1-кунч1ун кийго йик1аги.​
​Дудасан йиго йохарай​

​Х1еренаб гьайбатаб дир ​
​Бакъул кунч1и расулъ ​
​Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,​
​Щурула , ах1ула эбел, эбелан.​
​Гьебго раг1и абун ​
​Ганч1азда гъоркь бугеб ​Мун эбелин гуриш ​
​росулез,​

​бух1иялъ.​
​Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,​
​Къирун тараб каву ​
​бац1ц1уна сардилъ.​Мун балагьун йигин ​

​чирахъ;​
​Дида росо цояз ​
​кваранаб квералъ​
​Сонал ана горт1а ​

​чирахъ.​
​бакараб чирахъ​
​яч1ине.​
​Г1умруялъ лъималгун цадахъ ​

​Лъиде кеч1 ах1улеб? – Дир эбелалде,​Ва амма васазул ​
​ругел.​
​Дур гьимиялдаса гьарун ​
​Цагияз дуца кьолеб​

​Г1алам кьурай мун, эбел,​
​Их кьурайги мун, эбел,​Г1агарай эбелалъ, лъик1ай эбелалъ.​
​Нуж к1вах1аллъанани, к1арчамлъанани,​Куч1дул ах1ун, лъица рак1гъезабулеб?​
​«язык матери».​восприятии мира через ​

​говорить именно на ​
​еще до рождения. Он делает первые ​Зах1малъи цебе ч1едал…​
​бакъвала.​Инч1о эбел цееса.​
​Эсалде вач1аравго,​Квачалъулъ – рек1ей хинлъи,​

​Гвангъарал бакъул къоял​гьарурал кучlдул,​
​Дун магlарулазе, гьедин батани,​улбуз.​
​Киниги гьулакги кlикlана ​нилъер халкъалда​
​Амма гьал кьурабалъ ​Гьитlинаб рукlнисан кlалъалев ​

​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​жидерго гъасда?​
​бугеб Дагъистан,​Метер магlарул мацl ​
​Кинабго черхалда лъикlлъана ​

​Гlагараб, бацlцlадаб магlарул мацlалъ.​Исана букlинеб магlишаталъул.​
​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​
​Гьедин холев вуго, хадур гlодизе​сверухълъиялда.​
​Къо лъикlилан дица ​чабхил кlкlалахъан,​

​Кьуруги батlалъун цеве ​земле.​
​Я поплыву в ​малый -​
​клин усталый -​Не потому ли ​
​Как по полям ​Сегодня, предвечернею порою,​

​нам голоса.​белых журавлей.​
​С кровавых не ​
​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​къачараб гурищ?​
​гьудулзабазул.​

​Ралагьулел зодихъ щибаб ​
​Гьел иххаз хаселаз ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​ГIазуги биунаро;​Цересал умумузухъ,​
​Гьанир чуялги гьечIо,​Цересал умумузухъ,​

Цо-цо мехалъ урхъула

​Дун дур мутIигIаб ​
​чилайдул расал,​
​гьоболлъIухъ ккани.​Дунго кIочон пикру ​
​алмаз,—​Я гIагараб росу, я росдал сухъмахъ.​

​ракI гуронани.​
​Дица цIадирабаз цIаларо ​
​кIудияб,​
​кIутIулеб жергьен.​

​Квер къотIунгутIизе бахъулеб ​
​лъимаца гIадин,​
​Дунги вуго рикIкIада,​
​бугеб?​Жакъа ракь багъарулеб?​

​Лъаларезда бицун щай?​
​Бадиб магIил гаразулъ​
​Дихъ балагьанани, — дун къаникь вуго.​
​гIагараб сарин, —​

СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ

​Дица дур каранда ​

​ЦIунизе вахъина дун ​
​Къо ккараб мехалда, лъазабе дида,​
​Гьел куркьбал къотIани, дун къаникь вуго.​вуго,​
​ГьечIо дие гьаракь ​Дун дур цIурмазда ​

​Дудаса рикIкIалъигун,​РитIучI щай къварилъулеб.​
​ГъотIодаса тIуралго​Щай къваридго роржунел,​
​Цебе бичIчIулароан,​
​абе.​Дур цIар... лъалхъе, рагIулищ​

​Бокалаца ахIула.​ТIолго гIораз ахIула.​
​Цо кьурда гьецIо ​Нухда унел васазе​
​Океаназулъ регун,​НакIкIал хъвалхьун эхеде​
​Дунго ахIарав гIадин;​

​Цо тIагIамаб сас ​

​Щурщулел ругел гIадин.​
​Горда кIутIараб гадин,​лъуна​
​ТIоцебе дий чваххараб​ЦIада:​
​гьел, —​Лъалеб асар батана​

​ЦIорочIо, квачачIо дун.​Нусго цIараки гьечIеб,​Дир бусен, дир гъансито,​
​ГIуцIун буго дица ​руго дир цабзаз ​
​Гьеб гьаракь дир ​буго.​щваниги,​
​Гьанже дун гIун ​

​Цин ваккун, цин тIерхьун, рохьоб чан гIадин.​
​КIудияб чIаголъи гьечIонаниги,​Ригьал мутIигIал руго.​
​Дуца дие кьуна ​Дун шагIир ватани, шигIру мун йиго,​
​ГIащикъзаби уна, гIищкъу хутIула.​Мун дандчIваралдаса гьал ​

​ГIемер цIарал руго ​цIвабзахъ балагьун,​
​Хварал жаллъун чIаралъухъ.​
​РацIцIад гьел хьихьаралъухъ.​Дур хIоразухъ балагьун,​
​Даим тIуразарула,​ХIанчIазул жахIта ккела, —​

​Чанги сихIирал цурдул​Гьезул ишанаца дун​
​Гьел цо кIичIардулел ​Яхъая цо кьурдизе,​Гьабун руго, сихIирал,​
​Рас чIегIераб кIиго ​
​ЦIакъ къваридаб кIиго ​Гьелъул каранлъ кьабгIелеб ​

​Амма бетIер даличIо ​
​океан зигардула​
​Йохъ, цо миллион гуро ​лъедолел руго.​
​Гуро, гьитIинаб гьечIо, гьудулзаби, Дагъистан,​Амма кIочонаро рокьул ​
​Дуда кIочон танищ? Дида кIоченчIо.​Дун лъадигун вуго, лъималгун вуго,​

​Къисмат хисун ккарай ​Кин гьабсагIаталда мун ​
​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​Нуж дий хисарданин ​
​Цинги батIи-батIиял.​Нужеда ццинги бахъун,​
​ГьечIо дий хвалил ​Цо курмул цIутIулел ​

​Гьанир кьуркьулел берал,​Абула, рекъечIеб иш​
​Гьереси бицинаро.​Гьай руччаби, гьай руччаби!​
​Нуж сабаблъун вагъана.​Гьеб цIадуца керен-ракI​
​Нуж лъазегIан дун ​Гьеб гIоралъ нужер ​

​Нуж лъазегIан дир ​
​ХъахIаб къункъра лъугьун ​
​—​къункърабазул тIел,​
​роржунел руго.​

​ХъахIал къункърабазде сверун ​
​кьурдизе.​Гьанже балагьилин,​
​зобалазда​йигей?​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​Уна дун лъедолей ​
​Цояб квер битIула ​
​Щив свакалаян.​ГIорул карачелаз, киналго хIанчIаз​
​дуниял бакьулъ​

​Гьениса вахъина, жеги ахIила.​хабалъ лъезегIан,​
​Гьезда тIад роржунел ​
​бакънал, —​
​Роржанхъулел руго хъахIилал ​рокьул гуреб!​

​Кеп кинаб букIунеб, чогърол бакIалда​
​ГьечIо дунялалда тIокIаб ​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Гьезие гвангъулеб бакъ:​РекIел дандерижиял​
​Дуца гъалал кьурана,​Гьулаказул гьулчиги,​

​Хазина цIогьаздаса.​Дида тIадаб хъулухъ ​
​Кибего щущалеб цIад.​ГIаламат, тIабигIат щиб?​
​ГIищкъу гьечIеб бакI ​
​буго.​ДандчIван кенчIолел берал.​

​Щиб картаялда бугеб?​Гьединалщинал руго​
​— Байрахъалда цебе гьа?​— Нусабго кьер​
​— Даимаб рокьи буго.​— Дур хIайранал пикраби?​
​— Рокьул асирлъун вуго.​

​— Гьересигун мацI.​— Рагъда гъорлъ гIахьаллъанищ?​
​— ГIищкъул академия.​щиб?​
​— Мун щив?​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​БитIахъе росу бакьулъ​

​ГьечIо къо къварилъичIеб,​ГIумру ЦIадастаналда.​
​КIудияб дунялалда.​гьечIо,​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​ГьечIо къо рокьи ​
​гьечIо,​Рагъдаса солдатал руссананиги,​

​хIанчIилеб куцалъ.​Абе гIаламалда рагIилеб ​
​АнцIго рагIи абе ​Амма дир мохъал, нуж гIорхъабазда чIа,​
​— дида лъаларо».​«Дица гьеб чIаголъи ​
​гьитIинай ясалъ,​дида бихьана.​

​Сордо лъикIан абун ​Дуда рагъ бихьичIо, ругънал ссудичIо,​
​Цинги гьудулзабаз гьабун ​гIадии, рокьнялъ цIурал​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​
​Дир эбел камуна, дир эмен хвана,​ГIумру жеги лъачIеб ​

​Гьаниб мегIерги гьечIо,​
​Цо-цо мехалъ урхъула​хъамурал.​
​Цо-цо мехалъ урхъула​хIисаб гьабун,​
​хвелевали,​КучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила.​

​Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,​
​гьарурал кучIдул,​Дун магIарулазе, гьедин батани,​
​улбуз.​Киниги гьулакги кIикIана ​
​нилъер халкъалда​

​Амма гьал кьурабалъ ​ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев ​
​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​жидерго гъасда?​бугеб Дагъистан,​
​Метер магIарул мацI ​Кинабго черхалда лъикIлъана ​

​ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIалъ.​
​Исана букIинеб магIишаталъул.​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​
​Гьедин холев вуго, хадур гIодизе​сверухълъиялда.​
​Къо лъикIилан дица ​чабхил кIкIалахъан​

​Кьуруги батIалъун цеве ​

​Кивего ккечIо дун ​
​бан бугин…​тIаде,​
​Гордухъе гIолилаз рехула ​Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.​
​къадахъа тIаде.​Дида рекIелъ буго, нижер васазул​

​абуна:​рачIана.​
​щурун ккун, маян,​Дицаги, гьоболас гьеб гIадат ​Пахьвалаз жидерго цIахIилал ​
​Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде,​ГIахьвахъ цо ригьалъул ​
​Дида рекIелъ буго ​лъаэе.​

​Дунялалъул гьайбатлъи​буго.​Гьаб дирго гIумру ​
​Ракълилаб дунялалъул​
​Мехтизе бокьун буго​ЦIамгIалаб жо батила​
​КъулчIулаго магIугун.​ГIаркъил сурахIи гIадин​

​Фестивалал гьекъана,​Гьекъана гIодулаго,​
​Их тIаде гIунтIарабго,​ЧIагIа гьекъолеб гIадин.​
​нур.​
​беразда.​

​Гьекъана ралел цIадал,​Гьекъана хъвалеб гIазу​
​Гьекъана мугIрул гьава,​ТIерхьунаго хадув ун.​
​Байбихьана гьекъезе​
​Дир х1еренай рокьул ​

​Рохьоб наил гьоц1о ​Йиго малаиклъун дие​
​г1адин​Г1умро лъималазе кьурай​
​бугеб​къокъаб раг1и.​
​Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,​Дицаги кидаго, киве щваниги,​

​Зодосан бараб ц1ад, г1одой щварабго,​гуриш г1одулеб?​
​милъиршо,​Абула чвахулеб г1оралъ ​
​Раг1ула ах1улеб цого ​Р.Х1амзатов.​
​Щвела дун росулъе, щвела рукъове,​Квег1аб берзул маг1у ​

​рагьизе;​Г1одой кьуруларин бакараб ​
​сверабазда​
​Квег1аб берзул маг1у ​лъик1 васин.​
​Кьурулаан дуца г1одобе ​Горт1а лъун толаан ​

​Кидаго х1адурай х1алай ​– рик1к1ад, г1агарда​
​рорч1арал лъарал​
​гьабулел,​Гьадиг1ан ракьалда рокьулел ​
​т1угьдул​Мун цох1о – т1ок1ай гьеч1о.​

​Г1умру кьурай мун, эбел,​Бер кьурайги мун, эбел,​
​г1одобе т1олеб?​
​росулел?​даим к1ик1улеб?​
​дословно переводится как ​изученного языка, а в особом ​

---

​сокровенном он будет ​говорит с тобой? Ребенок слышит речь ​

​Макьилъ мун яч1унаан​​Дагь щвеялъ рак1 ​​Диде киве кканиги​​Хванин раг1ана эбел.​​Бец1алъуб канлъилъунги,​

​Эбелалде​